اعتیاد فصلی نیست که از آن لذت ببریم و وصفش کنیم، اعتیاد خواسته قلبی نیست تا به زیبا‌ترین شکل آن را به تصویر کشید، اعتیاد از یک شب سرد و سیاه زمستان هم سرد‌تر و تاریک‌تر است آنقدر که حتی نمی‌توان به آن فکر کرد.
سرخی آتش خانمانسوزش آنقدر زیاد است که بسیار کسان را به کام مرگ و نیستی کشاند. همه، تلخی و سیاهی و تباهیاش آنقدر دردناک است که بتوانم در موردش بنویسم؛ اعتیاد همان دیو سیاهی است که شیشه عمرش باید شکسته شود؛ اعتیاد یک بیماری است که نیاز به درمان دارد.
به گزارش خبرنگار خبرگزاری دانشجویان ایران(ایسنا)، منطقه لرستان، امروزه مسئله اعتیاد پا را از مرزهای بهداشت و درمان فرا‌تر نهاده و به یک بحران اجتماعی و پدیده شوم و خانمانسوز تبدیل شده است.
سوءمصرف مواد مخدر یکی از بحثبرانگیزترین مسائلی است که در حوزه روان‌شناسی و جامعه‌شناسی نظر متخصصان را به خود جلب کرده است، به طوری که به یقین می‌توان گفت امروزه استفاده روزافزون از مواد اعتیادآور یکی از معضلات بزرگ و پیچیده جوامع انسانی شده است.
این پیچیدگی از آنجا ناشی می‌شود که اعتیاد به موادمخدر یک معضل زیستی، روانی، اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی است و نمی‌توان اعتیاد به موادمخدر را فقط از یک دیدگاه مورد توجه قرار داد، چون در این صورت همان‌طور که تجربه نشان داده است، موفقیت چندانی حاصل نخواهد شد؛ متاسفانه در حال حاضر موادمخدر نه تنها نوجوانان، جوانان و بزرگسالان را درگیر کرده بلکه ابتلا به آن در سنین پایین‌تر نیز مشهود است.
واقعیتهای عینی را به سمت تنفر از اعتیاد سوق دهیم
در این باره یک مدرس دانشگاه به ایسنا گفت: در بحث پدیدههای اجتماعی نمی‌توانیم یک عامل را فقط برای تبیین آن‌ها تعیین کنیم، بلکه باید عوامل مختلف را در نظر بگیریم.
فرهاد طهماسبی با بیان اینکه جامعه یک مجموعه به هم پیوسته است و عوامل مختلفی از جمله اعتیاد روی این مجموعه به هم پیوسته تأثیر دارد که باید از وجوه مختلفی همچون نقش عوامل اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی، عوامل مدیریتی چه از لحاظ بینالمللی و داخلی به آن پرداخت، اظهار کرد: اینکه سن اعتیاد پایین آمده و در بین جوانان و نوجوانان گسترش یافته، بخشی از آن به نقش عوامل اجتماعی و فرهنگی و بخشی دیگر به عوامل مدیریتی و محیطی برمیگردد.
وی در تحلیل این پدیده گفت: در مسئله اعتیاد نوجوانان نظام تربیتی موجود در جامعه، نظام روابط اجتماعی درون خانواده، نحوه تربیت نوجوانان در مدرسه و گروه دوستانی که انتخاب می‌شود در مراحل مختلف کودکی، نوجوانی و جوانی و شرایطی که از لحاظ گذراندن اوقات فراغت فراهم می‌شود تأثیرگذار است.
این کار‌شناس ارشد جامعه‌شناسی تصریح کرد: از رسانه‌ها به ویژه ماهواره، اینترنت و سریال‌ها نباید غافل شویم چرا که این‌ها در گسترش اعتیاد نقش اساسی دارند.
طهماسبی گفت: مواردی هستند که ناخواسته رخ می‌دهند و برمیگردد به عواملی که مثلا مادر و اعضای خانواده در حالی که معتاد هستند بچهدار می‌شوند.
این مدرس دانشگاه با اشاره به اینکه نیازمند این هستیم که در شرایط اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی جامعه تجدیدنظر کنیم و شرایطی را مهیا کنیم تا بتوانیم این معضل را مهار سازیم، اظهار کرد: باید خانواده‌ها از طریق نظام جامع آموزشی مهارتهای زندگی توانمندسازیم و این آموزش‌ها را به صورت کارگاهی گسترش و به نقاط قرمز موادمخدر(جاهایی که شیوع موادمخدر از حد نرمال و طبیعی گذشته است) سوق دهیم.
وی ادامه داد: باید شرایط رفاه و وضعیت این خانواده‌ها را مهیا کنیم و دولت بسته و زمینه آسایش و رفاه بیشتر را برای مردم فراهم سازد تا آن‌ها بتوانند در این اوضاع و احوال نفس بکشند.
این مدرس دانشگاه تصریح کرد: باید دستگاههای دولتی احساس مسئولیت بیشتری در این زمینه داشته باشند و تنها خانواده در بحث پیشگیری از اعتیاد مؤثر نیست، بلکه آموزش و پرورش، آموزش عالی، تبلیغات باید با کار فرهنگی روی جامعه تاثیرگذار باشند.
طهماسبی با بیان اینکه رسانههای جمعی نقش بیبدیلی در شکلگیری افکار عمومی دارند، اظهار کرد: باید واقعیتهای عینی جامعه را به سمت تنفر از اعتیاد سوق دهیم.
وی بیان کرد: استرس، اضطراب، دلهره و ترسی که مردم از آینده دارند را باید کاهش دهیم که با کاهش این امر می‌توانیم بکوشیم و این پدیده خانمانسوز را مهار سازیم.
کنجکاوی عامل مهم دیگر در گرایش نوجوانان به سوءمصرف موادمخدر است
یک کار‌شناس ارشد روان‌شناسی در این باره به خبرنگار ایسنا گفت: وابستگی به مواد به عوامل فردی همچون فقدان عزت نفس و خودکفایی، احساس رضایتمندی ضعیف، بالا بودن اضطراب و پایین بودن توانایی ابراز وجود، رفتارهای تکانشی، کنترل پایین شخصیتی و تمایل به خودبیمارانگاری مرتبط است.
مریم حیدری با تاکید بر اینکه خانواده اولین مکان رشد شخصیت، باور‌ها و الگوهای رفتاری فرد است که می‌تواند منبعی برای تنش باشد، افزود: خانواده نه تنها در تعیین ارزش‌ها و شخصیت کودک دارای اهمیت است بلکه به‌صورت غیرمستقیم به‌تدریج بر ساخت جامعه اثر می‌گذارد و اندیشه و رفتار والدین به جامعه منتقل می‌شود.
وی ادامه داد: منشأ بسیاری از نابهنجاری‌ها و انحرافات اخلاقی نوجوانان نیز فقدان یک نظام صحیح و سالم خانوادگی است. حمایت افراطی والدین از فرزندان و رفتارهای اجتماع ستیز والدین، زمینه‌های ناسالم روانی و احتمال گرایش افراد را به اعتیاد فراهم می‌کند.
این روان‌شناس ارتباط و دوستی با همسالان مبتلا به سوء مصرف مواد را عامل بسیار قوی در ابتلا به اعتیاد دانست و با تاکید بر اینکه مصرف‌کنندگان برای گرفتن تأیید رفتار خود از دوستان، آن‌ها را با خود همراه می‌کنند و هر چه پیوند فرد با خانواده، مدرسه و اجتماع سالم کمتر باشد، احتمال پیوند با این گروه‌ها بیشتر است اظهار کرد: عواملی نظیر عدم عدالت اجتماعی، نابرابری‌های طبقاتی، در دسترس بودن موادمخدر، مدرسه و گروه همسالان در حیطه عوامل اجتماعی قرار می‌گیرند که می‌تواند زمینه را برای گرایش افراد به سوءمصرف موادمخدر مهیا کند.
حیدری اضافه کرد: کودکان از طریق مصرف الکل توسط همسالان و به واسطه نگرش‌های همسالان خود نسبت به مصرف مواد تحت‌تأثیر قرار می‌گیرند؛ نوجوانانی که دوستانشان به الکل و سایر مواد دسترسی دارند، به‌طور فزاینده‌ای در معرض خطر هستند و احتمال زیادی برای تبدیل شدن آن‌ها به مصرف‌کننده مواد وجود دارد.
این کار‌شناس ارشد روان‌شناسی بیان کرد: عوامل فرهنگی همانند بی‌سوادی، عدم آگاهی به مسائل اجتماعی از جمله مضرات موادمخدر، آداب و رسوم و فرهنگ حاکم بر جامعه و منطقه ویژه جغرافیایی نقش مهمی را در گرایش افراد به موادمخدر ایفا می‌کند. همچنین احساس بیگانگی، طرد و دوری از قلمرو ارزشی جوامع و رنگ باختن مذهب با مصرف مواد ارتباط دارد.
در استان ۶ کودک معتاد متولد شده است
دراین باره دبیر کمیسیون مبارزه با مواد مخدر لرستان به ایسنا گفت: در استان کودکان پنج ساله معتاد به تعداد انگشتان دست نمی‌رسند و این مهم از طریق مادران معتادی که باردار بوده کودک معتاد نیز متولد شده است.
حجتالله فراشی با بیان اینکه تاکنون شش نفر را شناسایی کردیم که فرزندانشان معتاد متولد شدهاند و آن‌ها را پس از سمزدایی به بهزیستی استان تحویل دادهایم، اظهار کرد: تعداد افراد معتادی که زیر ۱۰ سال هستند انگشتشمار بوده و بین سنین زیر ۱۸ سال تا ۲۰ سال فراوانی کمتر است و دلیل آن این است که بخشی از خانوادههای ما سنتی بوده و چنانچه یکی از والدین معتاد است متاسفانه فرزندان آن‌ها در معرض آسیب هستند و آسیب دیدند، به عنوان یک نمونه دختر هشت ساله در استان داریم که سال ۹۱ از پدرش جدایش کردیم و متوجه شدیم که از طریق پدرش به اعتیاد تزریقی دچار شده که بعد از سمزدایی به بهزیستی تحویل دادیم.
وی حس کنجکاوی، وجود والدین آلوده به اعتیاد، کسب لذت، عدم مهارت در دوستیابی، عدم مهارت نه گفتن، ازدلایل عمده گرایش رنج سنی ۱۲ تا ۱۴ سال به معضل اعتیاد برشمرد و تصریح کرد: چنانچه برادر و خواهر فردی اعتیاد داشته باشد احتمال اینکه کوچکترهای خانواده از آن‌ها تبعیت کنند و به این راه سوق داده شوند وجود دارد.
این مقام مسئول با تاکید براینکه توانمندسازی خانواده‌ها در بحث مهارت زندگی ضرورت همه ماست و باید این مهم را به صورت جدی پیگیری کنیم، اضافه کرد: باید بدانیم ارتباطمان با همسر، دختر و پسرمان چگونه است؟ چگونه یک کانون گرم، پرنشاط و شادابی داشته باشیم؛ باید رابطه عاطفی و ارزشهای دینی قوی در خانواده‌ها ایجاد شود.
فراشی با اشاره به اینکه خانواده‌ها باید مهارتهای زندگی را جدی گرفته و کانون گرم خانه را پادگانی نکنند، ادامه داد: نباید در کانون خانواده روابط خشک و شکننده یا خیلی باز باشد و چنانچه روابط عاطفی در خانواده‌ها محکمتر باشد افراد در دام اعتیاد قرار نمی‌گیرند.
دبیر کمیسیون مبارزه با مواد مخدر لرستان با بیان اینکه به والدین توصیه می‌کنم ناکامیهای خود را هرگز برای فرزندانشان هدف قرار ندهند چراکه این مر منجر به سرشکستگی فرزندانشان می‌شود، خاطرنشان کرد: نباید در ناکامی‌ها برای فرزندانمان رقیب بتراشیم و آن‌ها را مورد سرکوفت و شماتت قرار دهیم.
آمار معتادان زیر ۱۰ سال در بهزیستی را نداریم
در این باره مدیرکل بهزیستی لرستان به ایسنا گفت: در بحث اعتیاد براساس دستورالعمل ماده ۱۶، افراد معتاد پس از ساماندهی و سمزدایی به بهزیستی تحویل داده می‌شوند تا از نظر روان‌شناسی روی شخصیت آن‌ها کار کنیم و آن‌ها را از مقوله اعتیاد دور کنیم.
عمودیزاده با بیان اینکه آماری درباره معتادین زیر ۱۰ سال در بهزیستی نداریم، اظهار کرد: در حال حاضر در مرکز TCC، ۱۵ نفر از معتادین زیر ۲۰ سال بهبود یافتهاند.
وی ادامه داد: عوامل متعددی از جمله بیکاری، فقر، درآمد بالا، تربیت ناسالم خانوادگی گروه همسالان و اجتماع در بروز اعتیاد در سنین پایین مؤثر است.
اعتیاد واگیر روانی دارد و از طریق الگوپذیری گسترش می‌یابد
دراین باره عضو کمیسیون اجتماعی مجلس به خبرنگار ایسنا گفت: برای اعتیاد علل مختلف زیربنایی همچون فقر، محرومیت، بالا بودن نرخ بیکاری و برخی مسائل فرهنگی وجود دارد.
عباس قائدرحمت ادامه داد: خرده فرهنگ‌ها در نگاه به مسئله اعتیاد تاثیرگذار بوده و چنانچه قبح این امر از بین برود پدیده اعتیاد در سنین پایین نمایان می‌شود؛ همچنین اگر این قبح در خانواده‌ها نیز شکسته شود فرزندان کوچک‌تر با الگو گرفتن از والدین به این معضل خانمانسوز روی می‌آورند.
وی با بیان اینکه برای مبارزه با مسئله اعتیاد باید چندین کار اساسی انجام دهیم و متولیان امر و دستگاههای حاکمیتی دنیا به گونهای عمل کنند که این مواد عرضه نشود گفت: متأسفانه خیلی از گروه‌ها و مافیا به قدرتهایی وصل هستند و ایران در این رابطه قربانیان زیادی داشته، هزینه‌ها کرده و جوانان جان بر کفی را در راه مبارزه با این پدیده در سطح داخلی و بینالمللی از دست داده است.
نماینده مردم دورود و ازنا در مجلس شورای اسلامی با تاکید بر اینکه باید تعداد بیماران مبتلا به اعتیاد را به حداقل برسانیم، تصریح کرد: از نظر روان‌شناختی اعتیاد واگیر روانی دارد و از طریق الگوپذیری گسترش می‌یابد.
وی با اذعان به اینکه هر چقدر بحث درمان معتادان را جدی بگیریم دیگران کمتر به این پدیده دچار خواهند شد، اضافه کرد: پیشگیری درجهت کاهش تقاضا شاید تا حدودی موثر باشد، اما صددرصد نیست ولی می‌توان با واکسیناسیون اجتماعی و روانی این مهم رابه حداقل برسانیم.
قائدرحمت با تاکید بر اینکه باید قدرت نه گفتن را در بین فرزندان تقویت کنیم، تصریح کرد: متأسفانه فرزندانمان در گروه دوستان، خانواده و جشن‌ها فاقد مهارت نه گفتن هستند که باید این مهارت را در بین فرزندانمان تقویت کنیم تا افراد دچار این بیماری نشوند. اعتیاد؛ احساس عزت نفس، خودپنداری، هویت و هسته مرکزی شخصیت افراد را خدشهدار کرده و هویت افراد از مثبت به منفی تبدیل شود. در فرد معتاد نوعی درماندگی آموخته شده شکل گرفته و این یک بلای جدی است که اقدامات درمانی جوابگو نبوده و باورهای آن‌ها منفی است.
وی آگاهسازی افراد در مورد خطرات و مضرات موادمخدر، افزایش مهارتهای زندگی، مهارت حل مسئله، تقویت فعالیتهای جایگزین به جای مواد برای ارضای آن‌ها، مشاوره و مداخله حین بحران، ارتقا فرهنگی و مذهبی، تقویت قوانین و مقررات و به روز و اثربخش کردن آن‌ها، درمان معتادان برای جلوگیری از سرایت اعتیاد را از مهم‌ترین استراتژی‌های پیشگیری اعتیاد در جهان برشمرد و با تاکید بر اینکه باید تلاش کنیم، در مسئله اعتیاد کمترین آسیب را ببینیم، اظهار کرد: بخشی از فعالیت‌ها به خانواده‌ها، جامعه وNGOها برمیگردد.