تولید و قاچاق مواد مخدر در افغانستان علاوه بر ضرر و زیان‌های جبران‌ناپذیر داخلی، موجب نگرانی کشورهای همسایه افغانستان و اکثر کشورهای جهان شده است.
به گزارش خبرنگار خبرگزاری فارس در کابل، تولید و قاچاق مواد مخدر در افغانستان بدون شک به بزرگترین معضل اجتماعی در این کشور و اکثر کشورهای جهان مبدل شده که سالیانه افراد زیادی از این ناحیه متضرر میشوند.
مواد مخدر شامل مشتقاتی است که کارکرد و فعالیتهای مغز را مختل می‌کند و موجب بروز اختلالات هیجانی و ذهنی، افسردگی، رفتار نامناسب و عصبانیت می‌شود.
این معضل اجتماعی به لحاظ تعداد معتادان و همچنین پیچیدگی درمان و رهایی از دام مواد افیونی یکی از مهمترین آسیب‌های اجتماعی محسوب می‌شود.
تحقیقات در دنیا نشان می‌دهد که زیان‌های ناشی از استعمال مواد مخدر بیشتر از حضور تروریسم در یک کشور است.
پل سوخته کابل محل تجمع معتادان پایتخت
پدیده اعتیاد نسبت به نفوذ تروریسم در یک جامعه به طور سریع و نامریی وارد یک جامعه شده و افراد زیادی را متضرر می‌کند.
بر اساس گزارشهای وزارت مبارزه با مواد مخدر افغانستان در چند سال اخیر بیشتر از سالهای گذشته، روند اعتیاد به مواد مخدر افزایش یافته و اکثر معتادان به این مواد افیونی را جوانان و نوجوانان اعم از زنان و مردان تشکیل میدهند.
پیشینه مواد مخدر در افغانستان
بدون شک، مواد مخدر در کشورهایی که فقر اقتصادی و ناامنی در آن در حال توسعه است، تولید شده و به دیگر کشورها قاچاق می‌شود.
روند کشت مواد مخدر در افغانستان با وقوع کودتای کمونیستی در سال ۱۹۷۹ میلادی و هجوم نظامیان ارتش شوروی به این کشور آغاز شد و کشت غیر قانونی این ماده تا سال ۱۹۹۲ میلادی رو به افزایش بود، اما پس از آن سال افغانستان شاهد افزایش تولید و قاچاق این ماده افیونی شد.
چنان که آمار اداره مبارزه با مواد مخدر سازمان ملل متحد نشان می‌دهد تولید تریاک تا اوج گرفتن قدرت طالبان در سال ۱۹۹۹ میلادی با بیش از ۲۰ برابر افزایش به ۴۵۰۰ تن رسید.
بر اساس گزارش بخش مبارزه با مواد مخدر سازمان ملل متحد، افغانستان در سال ۱۹۹۲ میلادی بیشترین مواد مخدر دنیا را تولید کرد.
تولید مواد مخدر در زمامداری گروه طالبان در افغانستان رشد داشته است طوری که تولید این مواد در سال ۲۰۰۱ میلادی به ۱۸۵ تن در سال میرسید.
نمودار افزایش کشت مواد مخدر از سال۱۹۹۴-۲۰۱۳
با این حال، تولید و قاچاق مواد مخدر از سال ۲۰۰۱ میلادی تاکنون افزایش فاحشی داشته است.
بر اساس گزارش سازمان ملل متحد، افغانستان در سال ۲۰۱۳ میلادی ۸۳۰۰ تن مواد مخدر را که بیش از ۹۰ درصد مواد مخدر جهان است را تولید کرد.
در این میان، اما میزان تولید تریاک از ۱۸۵ تن در پایان زمامداری طالبان در سال ۲۰۰۱ میلادی به ۳۴۰۰ رسید و طی ۱۱ سال اخیر به ۳۷۰۰ تن افزایش پیدا کرد. در طول این ۱۱ سال، سال ۲۰۰۷ میلادی با ۵۹۰۰ تن تریاک بالاترین میزان رشد را داشته است.
مزارع بزرگ کشت خشخاش
روش‌های کشت مواد مخدر در افغانستان
«سهراب رسولی» مدیرکل مبارزه با مواد مخدر کابل در گفتوگو با خبرنگار خبرگزاری فارس در کابل در این خصوص گفت: کشاورزان افغان مواد مخدر را به طریقههای مختلفی کشت میکنند.
به گفته وی، مهمترین روش کشت خشخاش همانند کاشت گندم است و پرورش آن در جریان رشد با پرورش گندم نیز تفاوت زیادی ندارد.
مدیر کل مبارزه با مواد مخدر کابل در ادامه تفاوت کشت گندم با خشخاش را تنها در نوع محصول دانست.
دلایل افزایش کشت و تولید مواد مخدر در افغانستان
رشد کشت و تولید مواد مخدر افغانستان با وضعیت سیاسی این کشور مرتبط بوده و برخی از دولتهای حاکم در این کشور با کشت و تولید این مواد افیونی مبارزه جدی کردهاند، اما با وجود برخی مشکلات نتوانستند تولید این مواد را ریشهکن سازند.
«عارفالله پشتون» عضو مجلس سنای افغانستان در گفتوگو با خبرنگار خبرگزاری فارس در کابل، گفت که یکی از دلایل افزایش مواد مخدر در این کشور عدم اداره و کنترل آن از سوی دولت بوده است.
پشتون افزود: اگر دولت افغانستان میخواست تولید و قاچاق مواد مخدر را از این کشور ریشهکن سازد، باید جایگزین آن را برای کشاورزان افغان معرفی میکرد.
به باور وی، با آن که تولید زعفران یکی از جایگزین‌های مناسب برای کشت مواد مخدر بود، اما دولت این کشور نتوانست کشت آن را بین کشاورزان افغان نهادینه کند.
این عضو مجلس سنای افغانستان در ادامه تصریح کرد: ناامنی، فقر اقتصادی و حمایت برخی کشورهای خارجی و همچنین حمایت مافیای مواد مخدر منطقهای و فرامنطقهای دلایل اصلی افزایش تولید مواد مخدر در این کشور است.
سود مواد مخدر افغانستان
یکی از مهمترین دلایل افزایش مواد مخدر در افغانستان سود سرشار آن است که حتی توجه اکثر کشورهای غربی را نیز به خود جلب کرده است.
بر اساس اطلاعات دانشنامه آزاد، ارزش جهانی مواد مخدر افغانستان در سال ۲۰۱۲ میلادی به ۷۰ میلیارد دلار میرسید که تنها ۲٫۵ درصد آن را کشاورزان افغان به دست میآورند.
کارشناسان افغان، سود اصلی حاصل از مواد مخدر را متعلق به مافیای جهانی مواد مخدر دانسته و تأکید دارند که سود اصلی و حقیقی این ماده افیونی به حمایت کنندگان تولید این مواد در افغانستان می‌رسد.
با آنکه درآمد مواد مخدر ۳۵ درصد از تولید ناخالص داخلی افغانستان را تشکیل می‌دهد، اما گفته می‌شود که این مواد به دلیل عدم فرآوری و تبدیل به هروئین در افغانستان به بهای کم به فروش می‌رسد.
آمار معتادان مواد مخدر در افغانستان
با افزایش تولید مواد مخدر در افغانستان استعمال و اعتیاد به این مواد نیز نسبت به گذشته افزایش چشمگیری یافت.
با آنکه آمار دقیق معتادان به مواد مخدر افغانستان مشخص و دقیق نیست اما چندی پیش خبرگزاری «آوا پرس» گزارشی منتشر کرد که نشان می‌دهد هماکنون حدود ۲ میلیون و ۵۰۰ هزار مرد و زن در افغانستان معتاد به این مواد افیونی هستند.
«سهراب رسولی» مدیر عمومی مبارزه با مواد مخدر کابل این آمار را تأئید نکرد و اظهار داشت که آمار معتادان به مواد مخدر در افغانستان تاکنون مشخص نشده است.
به گفته وی، معتادان به مواد مخدر در یک منطقه ساکن نیستند و دولت آمار دقیقی از آنها در دست ندارد.
این مسئول مبارزه با مواد مخدر افغانستان علل اعتیاد افغانها به مواد مخدر را فقر، آوارگی و مهاجرت عنوان کرد و گفت: برخی از کشاورزان مواد مخدر نیز به این مواد اعتیاد پیدا کردهاند.