با گسترش مواد مخدر صنعتی در ایران و به دنبال آن گرایش بانوان و نوجوانان به آن، زنگ خطر مصرف این مواد در کشور به صدا در آمده است.
به گزارش خبرگزاری فارس از کرمان، بررسیها نشان میدهد اعتیاد به مواد مخدر سالانه حدود ۲۵۰ هزار نفر را در جهان به کام مرگ میفرستد، ایران نیز از این مسأله مستثنا نیست، هممرز بودن ایران با افغانستان بزرگترین تولید کننده مواد مخدر دنیا، سبب شده تا بیش از سایر کشورها با معضل مواد مخدر دست و پنجه نرم کند.
استان کرمان نیز به دلیل همجواری با استان سیستان و بلوچستان و هم مرزی این استان با افغانستان در معرض سوءاستفاده قاچاقچیان برای انتقال مواد مخدر به مناطق مرکزی کشور قرار دارد.
آمادهباش پلیس کرمان در مقابله با قاچاقچیان موادمخدر
این مسأله سبب شده است تا همه دستگاهها به ویژه نیروی انتظامی استان کرمان، همواره برای مقابله با اشرار و قاچاقچیان در اعماق کویر و ارتفاعات صعبالعبور استان کرمان در حال آمادهباش به سر ببرد و بر این اساس اخبار مواد مخدر و کشفیات آن، همواره در صدر اخبار قرار دارند.
کشف بیش از ۸۷ تن مواد مخدر طی سال گذشته در کرمان
فرمانده انتظامی استان کرمان در گفتوگو با خبرنگار فارس در کرمان میزان کشفیات مواد مخدر را طی سال گذشته در این استان بیش از ۸۷ تن اعلام کرد و گفت: این میزان در سال ۹۳ بیش از ۹۵ تن بوده است که نسبت به سال قبل از آن هشت درصد کاهش را نشان میدهد.
سردار رضا بنیاسدی با اشاره به اینکه طی فروردین ۹۴ بیش از هشت تن مواد مخدر از مبادی استان کشف شد، اظهار داشت: فروردین امسال نیز بیش از هفت تن مواد مخدر کشف شد و این میزان کشفیات، ۱۲ درصد نسبت به فروردین ۹۴ کاهش داشته است.
آن چه که امروزه زنگ خطر را در مورد این افیون خانمان سوز به صدا در آورده، این است که مصرف مواد مخدر در گذشته تنها مختص افراد بالای ۵۰ سال بود، این در حالی است که طی دهه گذشته سن گرایش به مواد مخدر و استعمال آن به دوره نوجوانی یا به عبارت دیگر ۱۴ – ۱۳ سالگی و از مواد مخدر سنّتی به صنعتی رسیده و هشدار دهندهتر اینکه بانوان نیز به سمت این معضل بزرگ گرایش پیدا کردهاند و این برای جامعه بسیار نگران کننده است.
شیوع مصرف موادمخدر در بین زنان و نوجوانان
فرمانده انتظامی استان کرمان به قربانیان مواد مخدر اشاره کرد و افزود: امروزه یکی از معضلهایی که جامعه را تهدید میکند، افزایش استفاده از مواد مخدر صنعتی در بین زنان بوده و این بسیار نگرانکننده است.
بنیاسدی شیوع مصرف مواد مخدر صنعتی در بین نوجوانان را تهدیدی دیگر برای جامعه عنوان کرد و بیان داشت: معضل مواد مخدر صنعتی در حال افزایش است و راه کاهش آن تنها در مقابله و برخورد خلاصه نمیشود، بلکه در برابر چنین معضلی علاوه بر پیشگیری، باید از تمام عوامل سود جست.
وی با اشاره به اینکه سازمان بهداشت جهانی یکی از بحرانهای امروز جوامع را اعتیاد مطرح کرده است، افزود: اگر خرده نظامهای اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و سیاسی مناسب و به نحو مطلوبی در هر جامعهای اجرا شود، عملکرد خوبی در قبال بحران اعتیاد خواهیم داشت.
تأکید رهبر معظم انقلاب به معضل موادمخدر
این معضل طی سالهای اخیر آن قدر اهمیت پیدا کرده است که مقام معظم رهبری ۱۹ اردیبهشت ۹۵ در دیدار فرماندهان ناجا تأکید کردند: «باید به خرید و فروش موادمخدر، مسأله معتادان، شرارت و هنجارشکنی توجه شود».
حضرت آیتالله خامنهای تصریح کردند: «اگر به شکل عقلانی به نتیجه رسیدید که کاری باید انجام شود، دیگر به مخالفتها کاری نداشته باشید».
پولشویی اولویت سال جاری پلیس مبارزه با موادمخدر
رئیس پلیس مبارزه با مواد مخدر ناجا ۲۰ بهمن سال ۹۴ در آیین تجلیل از پیشکسوتان سه دهه مبارزه با مواد مخدر فرمانده انتظامی استان فارس در شیراز گفت: اولویت برنامه سال ۹۵ پلیس مبارزه با مواد مخدر مبارزه با پولشویی در حوزه مواد مخدر است.
سردار علی مویدی اظهار داشت: برخی از دستاندرکاران مؤسسههای مالی و اعتباری فهم درستی از موضوع پولشویی در امر مبارزه با مواد مخدر ندارند و بههمین منظور زیرساختهایی در کشور فراهم شده تا از سال ۹۵ این موضوع به صورت یک طرح سراسری عملیاتی شود.
وی با اعلام اینکه پلیس مبارزه با مواد مخدر در ۱۰ ماهه سال ۹۴ تعداد ۲ هزار و ۳۰۰ باند توزیع مواد مخدر در کشور را متلاشی کرده است، گفت: افزود: این آمار در مقایسه با مدت مشابه سال ماقبل از آن ۱۴ درصد افزایش داشته است.
مویدی در پاسخ به سؤال خبرنگاران مبنی بر اینکه آیا سن اعتیاد در کشور کاهش یافته است، افزود: مرجع اعلام سن اعتیاد نیروی انتظامی نیست، اما امروزه یکی از معضلهایی که جامعه را تهدید میکند، افزایش استفاده از مواد مخدر صنعتی در بین زنان بوده و این بسیار نگرانکننده است.
رئیس پلیس مبارزه با مواد مخدر ناجا جمعآوری معتادان متجاهر را وظیفه دیگر دستگاههای خدماترسان دانست و خاطرنشان کرد: از آن جایی که این موضوع به عنوان یکی از مطالبات مهم افراد جامعه بهشمار میرود، نیروی انتظامی بر خود وظیفه میداند، چنانچه ساز و کار این موضوع در کشور فراهم باشد, این مهم را به صورت یک طرح کلان همانند پایتخت در کشور اجرایی کند.
قلم نابودگر در دستان دانشآموزان و دانشجویان
این روزها اگر نگاهی به اطرافتان بیندازید به جای قلم، موادمخدر را در دستان تحصیل کردههای جامعه میبینید، شواهد تجربی و دادههای حاصل از تحقیقات نشان میدهد، سن اعتیاد در بین افراد جامعه در حال کاهش یافتن است و جوانان بیش از گذشته به مصرف مواد مخدر به ویژه در جمعهای دوستانه و مهمانیهای شبانه روی آوردهاند و حتی بانوان و نوجوانان نیز به این سمت و سو کشیده شدهاند.
این بررسیها حاکی از آن است که روند تغییر الگوی مصرف مواد مخدر در جامعه در حال تغییر از مواد سنّتی چون تریاک به سمت مواد صنعتی مانند هروئین، شیشه و … است و به طور کلی قبح مصرف مواد مخدر در بین افراد جامعه از بین رفته است.
گزارشهای ستاد مبارزه با مواد مخدر در سال ۸۴ نشان میدهد، تنها هشت درصد معتادان دارای تحصیلات بالای دیپلم بودهاند و این رقم طی سال ۸۶ به ۱۲٫۷ و در سال ۹۱ به ۲۵ درصد رسیده است.
در آخرین بررسیهای ستاد مبارزه با مواد مخدر و سازمان بهزیستی در سال ۹۲ در مناطق ۲۲ گانه شهر تهران مشخص شد، ۳۷ درصد معتادان دارای تحصیلات بالای فوق دیپلم و ۵۸ درصد مصرفکنندگان شیشه ۲۰ تا ۳۰ ساله هستند که ۷۵ درصد آنها تحصیلات دیپلم، فوق دیپلم و کارشناسی دارند.
زنان و دختران قربانیان افیون
نکته حادتر در این مورد شیوع روزافزون مواد مخدر در بین زنان و دختران تحصیلکرده جامعه است، طی پژوهشی که در سال ۱۳۸۰ توسط جهاد دانشگاهی انجام شد، حداکثر زنان معتاد چهار تا پنج درصد بودهاند که این رقم با رشد دو برابر در سال ۹۰ به ۱۰ درصد کل معتادان رسیده است.
شیوع پدیده معتادان تحصیل کرده
میترا میرزاییگوهری روانشناس یکی از مراکز ترک اعتیاد نیز در گفتوگو با خبرنگار فارس در کرمان با اعلام اینکه طی سالهای اخیر شاهد شیوع پدیده معتادان تحصیلکرده هستیم، گفت: یکی از علل بالارفتن تعداد معتادان تحصیلکرده را تفکرات غلط ناشی از کسب آرامش، رهایی از فشارهای ناشی از حجم دروس، نرخ بالای بیکاری در بین جوانان و استرسهای ناشی از آن است.
وی به بحران گرایش زنان و دختران جوان به سمت و سوی مواد مخدر نیز اشاره کرد و افزود: ورود مواد مخدر صنعتی در آرایشگاههای زنانه و امید به اینکه، مصرف این مواد بدون داشتن عوارض قادر به بالا بردن سطح تمرکز و در موارد زیادی سبب لاغری و کاهش وزن میشود، دلیل جذب زنان به سمت مواد شده است.
نمونههای عینی از اعتیاد نوجوانان
«م . ر» نوجوان ۱۵سالهای است که حدود چهار سال پیش در دام اعتیاد گرفتار شده است.
این نوجوان ۱۵ساله در مراجعه به یکی از مراکز مشاوره شهر کرمان میگوید: من در خانوادهای بزرگ شدم که پدر و به دنبال آن دو برادر بزرگترم به مواد مخدر از نوع هروئین اعتیاد پیدا کردند.
وی میافزاید: من هم باوجود میل باطنی، سن کم و عدم آگاهی از عوارض این ماده خطرناک به سمت آن کشیده شدم.
این پسر نوجوان با اشاره به اینکه به دنبال این مسأله اوضاع زندگی خانوادگی ما به هم ریخت، خاطرنشان میکند: پدرم به علت مصرف مواد مخدر از کار بیکار و پس از آن بیمار شد.
وی یادآور میشود: نزدیک به دو ماه است که پدر خود را از دست دادهایم و اوضاع اقتصادی، عاطفی و روانی خانواده مطلوب نیست.
این پسر نوجوان ضمن ابراز ندامت و پشیمانی از وضع موجود اظهار ناامیدی و تصریح میکند: از وضعیت موجود به شدت خسته شدهام.
در نهایت این نوجوان ۱۵ ساله که شرایط مساعدی ندارد، توسط روانشناس به یکی از مراکز ترک اعتیاد معرفی و ارجاع میشود تا هر چه زودتر به زندگی و تحصیل خود باز گردد.
مراجعه کنندگان دیگر، چند خانم ۱۸، ۲۵، و ۴۰ ساله هستند که به گفته خودشان به دلیل اعتیاد والدین، فرار از فشارهای روحی و روانی، محیط خانوادگی نامطلوب، تنشهای زندگی، دوستان معتاد و دور همنشینیهایی که به صورت هفتگی یا روزانه برگزار میشده به دام اعتیاد کشیده شدهاند.
آنها بنا به اعلام خودشان، هماکنون از لحاظ جسمی، روانی، خانوادگی و اقتصادی دچار مشکلات عدیدهای شدهاند و عدم آگاهی از عوارض مواد مخدر را دلیل اصلی اعتیاد خود عنوان میکنند.
به طور کلی آمارها نشان میدهد، اعتیاد اکثر معتادان، ابتدا از مصرف تفریحی و تفننی شروع میشود، به طوری که گاهی با یک بار مصرف آن معتاد میشوند.
اعتیاد شایعترین آسیب اجتماعی جهان معاصر
محمدعلی طغرلی پزشک و درمانگر اعتیاد هم در گفتوگو با خبرنگار فارس در کرمان گفت: وابستگی به مواد مخدر موردی جسمی و روانی است که به دنبال ترک آن مشکلات و محرومیتهای جسمی و روانی در فرد ایجاد میشود.
وی به بیان آسیبهای اجتماعی جهان معاصر پرداخت و افزود: اعتیاد به مواد مخدر و روانگردان یکی از شایعترین آسیبهای اجتماعی جهان معاصر و از جمله ایران است که به یکی از بحرانهای دنیای کنونی تبدیل شده است.
عوارض مصرف موادمخدر
طغرلی خاطرنشان کرد: اعتیاد به سبب ویژگیهای ذاتی افراد با سایر آسیبهای اجتماعی همراه شده است و موجب از بین رفتن نیروهای مؤثر جامعه میشود.
این پزشک و درمانگر اعتیاد، طردشدن فرد از جامعه، بیکاری، غیبت از کار، بروز حوادث حین کار و رانندگی، فقر و افزایش بروز جرمهایی چون دزدی، فحشا و قتل در جامعه و همچنین شیوع بیماریهایی مانند ایدز، هپاتیت و بیماریهای مقاربتی را از پیامدهای اساسی مصرف مواد مخدر عنوان کرد.
طغرلی تصریح کرد: در زمینه مشکلات جسمی نیز اعتیاد به مواد مخدر ممکن است، سب بروز بیماریهای قلبی، ریوی، عقیم شدن، سوءتغذیه و کاهش وزن شود و اگر اعتیاد از نوع تزریقی باشد، ممکن است، فرد را به بیماریهای عفونی چون ایدز و هپاتیت مبتلا کند.
وی شایعترین موارد مصرف مواد مخدر در ایران را شامل تریاک و مشتقات آن که از گیاه خشخاش به دست میآید، عنوان کرد و یادآور شد: این مشتقات شامل تریاک، شیره، هروئین و مرفین میشود.
این پزشک و درمانگر اعتیاد به نوع دیگری از موادمخدر اشاره کرد و اظهار داشت: نوع دیگری از مواد مخدر حشیش است که از گیاه شاهدانه به دست میآید و به نامهای ماری جوانا، بنگ و علف معروف است.
وی عنوان کرد: متیل آمفتامین که در بازار سیاه به نام شیشه معروف است، نوع دیگری از ماده روانگردان و محرک است.
علل اعتیاد
طغرلی عدم آگاهی فرد و خانواده از عوارض مصرف مواد و باورهای غلط برخی از مردم که فکر میکنند، مصرف مواد، فشار خون، دیابت و ناتوانی جنسی را درمان میکند را از علل ایجاد اعتیاد و سوءمصرف مواد عنوان کرد و گفت: مصرف مواد مخدر نه تنها بیماریها را درمان نمیکند، بلکه گرفتاری و بیماریها را شدت میبخشد.
این پزشک و درمانگر اعتیاد به عارضههای خانوادگی مصرف مواد اشاره کرد و بیان داشت: اعتیاد میتواند، موجب بروز مشکلات اقتصادی، کاهش درآمد خانواده، بیکاری، خشونت در خانواده، محدود شدن معاشرت سالم با دیگران، ایجاد مشکل در تربیت فرزندان و مهمتر از همه طلاق شود.
اعتیاد یکی از علل طلاق در کرمان
معاون اجتماعی و پیشگیری از وقوع جرم دادگستری استان کرمان نیز در گفتوگو با خبرنگار فارس در کرمان، یکی از علل طلاق در استان کرمان را اعتیاد دانست و اظهار داشت: اعتیاد شامل دو گروه مواد مخدر و محرک است.
به گفته محمدباقر اسلامی، استان کرمان بعد از سیستان و بلوچستان به دلیل ترانزیتی بودن، درگاه ورود مواد مخدر به کشور است.
معضل جدی موادمخدر صنعتی جدید
اسلامی با اشاره به اینکه مواد صنعتی و محرک جدید هم به این معضل اضافه شدهاند، خاطرنشان کرد: یکی از مواد جدیدی که به تازگی وارد بازار شده به نام تمساح یا کروکودیل است که فلج کننده سیستم اعصاب و مغزی است و همچنین سبب فلج و از دست دادن سایر اعضای بدن میشود.
معاون اجتماعی و پیشگیری از وقوع جرم دادگستری استان کرمان ضمن هشدار به خانوادهها تأکید کرد: با مراقبت بیشتر و شیوه صحیح تربیت، مواظب فرزندان خود باشند.
اسلامی از مدیران مدارس نیز درخواست کرد، وظیفه آموزش و آگاهی را در دستور کار خود قرار دهند و دانشآموزان را در شناخت مواد مخدر، محرک و عوارض آنها یاری کنند.
وی به مسأله مهم الگوگیری فرزندان اشاره و تصریح کرد: از آن جایی که فرزندان به رفتار بزرگترها توجه میکنند، بنابراین والدین نباید در رفتار خود کجروی داشته باشند.
اسلامی یادآور شد: طی سالهای اخیر اکثر قشر جوان و نوجوان به دلیل قابل دسترس بودن، استعمال راحتتر و لذت آنی به مواد صنعتی گرایش پیدا کردهاند، غافل از اینکه این مواد، لذتی آنی و ذلتی همیشگی دارند.
وی در بخش دیگری از سخنانش بیان داشت: درصد بالایی از مراجعان مراکز، بانوان هستند که از اعتیاد همسر خود شکایت دارند.
اسلامی با تأکید بر اینکه هیچوقت برای ترک مواد مخدر دیر نیست، خاطرنشان کرد: برای ترک مواد مخدر هم اکنون در کشور راههای آسان و قابل دسترسی وجود دارد.
تیپهای شخصیتی در معرض اعتیاد
جواد تهامیپورزرندی در گفتوگو با خبرنگار فارس در کرمان به بیماری اعتیاد اشاره کرد و گفت: بیماری اعتیاد از ابعاد مختلفی تشکیل شده که میتوان به اعتیاد جسمی، روانی و اجتماعی اشاره کرد.
وی اظهار داشت: به طور کلی مواد مخدر به انواع سستیزا، توهمزا، محرک و توانافزا تقسیمبندی میشوند که فرد مصرفکننده برای احساس دوباره این شرایط به مصرف هر روزه آن روی میآورد.
این روانشناس افزود: بر خلاف کشور ایران که تمام مواد آسیبزا را ممنوع اعلام کرده در بسیاری از کشورها برای مصرف بعضی از مواد، مصرف بهینه در نظر گرفته شده است، یعنی اگر از آن بیشتر مصرف شود به سوءمصرف تبدیل میشود.
وی خاطرنشان کرد: در بین تیپهای شخصیتی بیشترین تمایل برای مصرف در افراد دارای اختلال شخصیت ضد اجتماعی، نمایشی، ناپخته و شخصیتهای مرزی وجود دارد.
پیامدهای روانی مصرف موادمخدر
پورزرندی مشکلات اجتماعی، اقتصادی، خانوادگی و جسمانی، اختلالهای روانی متعدد، اختلال خواب، افسردگی و اختلال شخصیت را از دیگر پیامدهای روانی مصرف مواد مخدر برشمرد.
این روانشناس با اشاره به اینکه سوءمصرف مواد، وابستگی ایجاد میکند، تصریح کرد: درمان اصلی اعتیاد مداخلات روانی اجتماعی است که در این راستا نقش روانشناسان و روان درمانگران این حوزه یا حوزههای مرتبط برجسته میشود.
وی بیان داشت: به افرادی که به اعتیاد دچار شدهاند، باید تغییر رفتار و مهارتهای ارتباطی، اجتماعی و مهارتهای زندگی آموزش داده شود.
پورزرندی یادآور شد: در زمینه درمان اعتیاد علاوه بر درمانهای جسمی، باید درمانهای روانی متناسب با آنها از جمله درمانهای شناختی، رفتاری، هیجانی و … نیز صورت گیرد.
راههای پیشگیری از اعتیاد
این کارشناس ارشد روانشناسی، محیط اجتماعی سالم، آموزش و افزایش آگاهی و دانش، کسب مهارتهای زندگی را از مهمترین راههای پیشگیری از این معضل برشمرد.
وی ادامه داد: گاهی اوقات افراد برای رهایی از فشارهای روحی روی به اعتیاد میآورند که توصیه میشود به جای رفتن به چنین راههای اشتباهی با انجام فعالیتهای اجتماعی، تفریحی و ورزشی سالم و کمک گرفتن از مشاور و روانشناس راه درست را پیشه کنند تا درگیر این معضل بزرگ نشوند.
پورزرندی با اشاره به اینکه در عصر حاضر، سن شروع اعتیاد متغیر است، گفت: معمولاً سن شروع اعتیاد از اواخر نوجوانی است.
وی بیماریهای روانی مانند افسردگی و اضطراب، خودکمبینی و کمبود اعتماد به نفس و ناتوانی در نه گفتن به درخواست دوستان معتاد برای مصرف، مشکلات شغلی مانند بیکاری و اخراج از مدرسه و دانشگاه، عدم پایبندی به مسائل اخلاقی، معنوی و دینی، ارزشها و قوانین اجتماعی را از علل ایجاد اعتیاد و سوءمصرف مواد عنوان کرد.
این کارشناس ارشد روانشناسی که در حوزه اعتیاد نیز فعالیت دارد با اعلام اینکه کنجکاوی، کسب لذت، ماجراجویی، فشار دوستان، فرار از اضطراب و تفریح و سرگرمی، درهای ورود به دنیای اعتیاد هستند، تأکید کرد: افراد باید یاد بگیرند همواره به تعارفکنندگان مواد با قدرت « نه»ن!! بگویند.
حرف آخر
با گسترش مواد مخدر صنعتی در ایران و گرایش جوانان به آن، زنگ خطر مصرف مواد مخدر صنعتی به صدا در آمده است از سوی دیگر امروزه شاهد پایین آمدن سن اعتیاد و راهیابی آن به مدارس مقاطع راهنمایی و دبیرستان و درگیری بانوان با آن هستیم به طوری که این مسئله به عنوان یک پدیده اجتماعی و مهم مطرح است.
باید به ابعاد اجتماعی آن بیش از یک مسأله روانشناختی توجه کرد و این همت بلند مسؤولان را میطلبد تا هر چه سریعتر با راهکارهای جامع و کامل به مبارزه با مافیای مواد مخدر در ایران بپردازند.
——————————