وضعیت مواد مخدر در منطقه غرب آسیا و قاچاق آن به شرق و جنوب شرق آسیا.

مقدمه:
هیات بین المللی کنترل مواد مخدر یک ارگان نظارتی مستقل برای اجرای کنوانسیون های بین المللی کنترل مواد مخدر است که بر اساس کنوانسیون واحد مواد مخدر در سال ۱۹۶۸ تاسیس گردید. هیات بین المللی کنترل مواد مخدر مرکب از ۱۳ عضو است که توسط شورای اجتماعی و اقتصادی سازمان ملل متحد بر اساس صلاحیت ها و توانایی های فردی انتخاب می شوند. لذا این افراد، به هیچ وجه نمایدگان دولت های متبوع خود تلقی نمی شوند. بلکه به عنوان کارمندان سازمان ملل و در چارچوب مقررات مربوطه انجام وظیفه می نماید. از جمله وظایف هیات، شناسایی نقاط ضعف در نظام های کنترلی ملی و بین المللی و تصحیح این قبیل وضعیت ها است لذا بر همین اساس، هیات هر ساله بر اساس فعالیت های که صورت می پذیرد، گزارشی مستقل جهت ارائه به شورای اجتماعی و اقتصادی سازمان ملل متحد منتشر می نماید که این گزارش، تلاش می نماید تا روند های خطرناک را شناسایی و پیش بینی های لازم پیرامون آنها داشته باشد.
اینک به بخشی از گزارش سال ۲۰۱۱ آن که در خصوص منطقه غرب آسیا و به نوعی مرتبط با جمهوری اسلامی ایران می باشد، اشاره می کنیم.
در اجلاس سالانه وزرا که در نوامبر ۲۰۱۰ در چارچوب ابتکار سه جانه با مساعدت دفتر مقابله با مواد مخدر و جرم سازمان ملل متحد تشکیل شد که در نتیجه آن وزرای کشورهای جمهوری اسلامی ایران، افغانستان و پاکستان همکاری های را در راستای مبارزه با قاچاق مواد مخدر، داروهای روانگردان و پیش سازها تقویت کردند. شرکت کنندگان در این نشست، تعهد خویش مبنی بر توسعه تبادل اطلاعات راجع به قاچاق مواد مخدر از طریق واحد برنامه ریزی مشترک (JPC) در تهران و انجام یک سلسله عملیات های مشترک در مناطق مرزی و همچنین همکاری های قضایی در مسایل مربوط به مواد مخدر و تاسیس دفاتر رابط به منظور ارتقای اجرای قانون را اعلام کردند. در فوریه سال۲۰۱۱، اولین دفتر رابط مرزی مشترک در گذرگاه خیبر بین کشورهای افغانستان و پاکستان به منظور مبارزه با قاچاق مواد مخدر در منطقه افتتاح گردید. دولت های جمهوری اسلامی ایران، افغانستان و پاکستان در چارچوب ابتکار سه جانبه ششمین نشست مسئولان ارشد مبارزه با مواد مخدر را در مه سال ۲۰۱۱ در تهرانبرگزار نمودند که هدف از این نشست، پیگیری اجرایی نمودن مصوبات نشست وزرای برگزار شده در نوامبر ۲۰۱۰ بود. در این گزارش اشاره شده که در نتیجه انجام یسک سلسله عملیات های مشترک از سال ۲۰۰۹ در قالب ابتکار سه جانبه مقدار ۶ تن مواد مخدر شده است.
هیات در گزارش خود تصریح می نماید که با توجه به اینکه منطقه غرب آسیا به عنوان مرکز کشت غیر قانونی خشخاش و حشیش است. لذا در سال ۲۰۱۰، سطح زیر کشت خشخاش در این منطقه، به میزان ۱۲۵۰۰۰ هکتار بوده که حدود دو سوم اراضی زیر کشت خشخاش در جهان را شامل می شود که البته بخش قابل توجهی از خشخاش تولید شده در سطح منطقه، در کشور افغانستان بوده است اگرچه، بخشی ناچیزی از آن، در مناطق هم مرز با کشور پاکستان بوده است.
شایان ذکر است که در سال ۲۰۱۱، کشت خشخاش تریاک در سال ۲۰۱۱ نسبت به سال ۲۰۱۰ بیشتر بوده است. اما با این وجود، تولید تریاک بیش از ۶۰ درصد نسبت به مدت مشابه سال قبل افزایش داشته است، چون در نتیجه شیوع نوعی آفت گیاهی در مزارع خشخاش در سال ۲۰۱۰، میزان محصول کاهش یافته است. بنابراین، افزایش قابل توجه قیمت تریاک همراه با کاهش تعداد نیروی بین المللی کمک کننده به مقوله امنیت در کشور افغانستان، منجر به افزایش کشت خشخاش و تولید تریاک از سال ۲۰۱۱ گردید.
ضمناً هیات در بخشی از گزارش خود اشاره نموده که بر مبنای بررسی انجام گرفته توسط دفتر مواد مخدر و جرم سازمان ملل و وزارت مبارزه با مواد مخدر افغانستان در خصوص کشت حشیش، مشخص گردیده که تعداد خانواده هایی که طی سال ۲۰۱۱، درگیر موضوع کشت گیاه حشیش شده اند، نسبت به سال ۲۰۰۹ به میزان یک پنجم افزایش داشته است.