شايد پیش از این تصور می‌شد که در يك سياست‌گذاري برابر و فارغ از نگاه جنسيتي، مسئله اعتیاد زنان قابليت پيشگيري، درمان و مقابله را دارد. در حال حاضر اين كميته وظايفش ستادي است و انجام اقدامات تسهيل‌گري، تصميم‌سازي، هماهنگي، نظارت و زمينه‌سازي براي بهره‌مندي از ظرفيت‌هاي انساني و سرمايه‌هاي اجتماعي جهت مخاطبين كميته را صورت مي‌دهد.
ستاد مبارزه با موادمخدر برنامه‌هایی چون حمايت از طرح‌هاي جامع توانمندسازي و اجراي پايلوت آن و همچنين توسعه و تقويت مراكز مشاوره جهت مقتدرسازي خانواده‌ها و افزايش قدرت مقابله با مشكل و روش برخورد مناسب با معضل اعتياد در خانواده را برای حمایت از زنان و خانواده‌های آسیب‌دیده اعتیاد در دستور کار دارد.
به گزارش مهرخانه، کمیته زنان و خانواده ستاد مبارزه با موادمخدر در اواخر دولت دهم به همت نمایندگان مجلس شورای اسلامی، تشکیل شد تا علاوه بر سياست‌گذاري مؤثردر جهت توسعه برنامه‌هاي ويژه درمان زنان معتاد، نسبت به تبيين و ترسيم فعاليت‌هاي لازم در جهت مصون‌سازي و صيانت از سلامت زنان و دختران در جامعه اقدام کند و نهادي براي حمايت‌هاي مردمي و درماني زنان معتاد باشد؛ اما با روی کار آمدن دولت یازدهم برای مدتی فعالیت این کمیته مسکوت ماند تا اینکه با انتصاب زهرا بنیانیان به عنوان مشاور امور زنان و خانواده دبیر کل ستاد مبارزه موادمخدر از سوی رحمانی‌فضلی، این کمیته رنگ تازه‌ای به خود دید و با حضور نمایندگان دستگاه‌های متولی جلسه‌ای را در ۲۰ آذر ماه سال جای برگزار کرد و فعالیتش را به طور رسمی آغاز نمود.
افزایش نرخ اعتیاد زنان؛ ضرورت تشکیل کمیته زنان و خانواده
مشاور دبیرکل ستاد مبارزه با موادمخدر در امور زن و خانواده در رابطه با ضرورت تشكيل این كميته به خبرنگار مهرخانه می‌گوید: این کمیته در راستاي تحقق بندهاي ۴، ۶، ۷، ۹ و۱۰ سياست‌هاي كلي مبارزه با موادمخدر ابلاغ شده از سوي مقام معظم رهبري و اجراي وظايف سازماني ستاد مبارزه با موادمخدر در امور فرهنگي، تبليغات، آموزش عمومي، كاهش تقاضا، درمان، بازپروري و اشتغال با محوريت زنان و خانواده‌هاي آسيب‌ديده و آسيب‌پذير تشكيل گرديده است.
زهرا بنیانیان افزایش نرخ اعتیاد زنان را دلیل دیگر تشکیل این کمیته عنوان کرد و گفت: اهميت ويژه زنان در تأثيرگذاري بر خانواده و جامعه و جلب مشاركت بيشتر آنان در زمينه پيشگيري از آسيب‌هاي اجتماعي با تأكيد بر اعتياد و همچنین افزایش آمار اعتیاد در زنان، از دیگر ضرورت‌هاي تشكيل کمیته زنان و خانواده در ستاد مبارزه با موادمخدر به شمار می‌رود.
چرا تاکنون چنین جایگاهی در ستاد تعریف نشده بود؟
وی در پاسخ به این سؤال که چرا تاکنون چنین جایگاهی در ستاد تعریف نشده بود، اظهار داشت: شايد پیش از این تصور می‌شد که در يك سياست‌گذاري برابر و فارغ از نگاه جنسيتي، مسئله اعتیاد زنان قابليت پيشگيري، درمان و مقابله را دارد. در حال حاضر اين كميته وظايفش ستادي است و انجام اقدامات تسهيل‌گري، تصميم‌سازي، هماهنگي، نظارت و زمينه‌سازي براي بهره‌مندي از ظرفيت‌هاي انساني و سرمايه‌هاي اجتماعي جهت مخاطبين كميته را صورت مي‌دهد.
آمارهای اعتیاد زنان براساس پژوهشی در سال ۹۰
مشاور دبیر کل ستاد مبارزه با موادمخدر با اشاره به آمار اعتیاد زنان یادآور شد: طبق پژوهش شيوع‌شناسي سال ۹۰، ۹٫۳ از معتادين كشور را زنان تشكيل مي‌دهند.
وی در رابطه با جمعيت سني زنان معتاد نیز گفت: جمعیت سنی زنان در این پژوهش ۱۵ تا ۶۴ سال بودند كه از اين جمعيت ۶۲ درصد را زنان متأهل، ۳۵ درصد را دختران مجرد و ۳ درصد را زنان مطلقه يا بيوه تشکیل داده و ۴۴درصد آنان زير ۳۰ سال سن دارند.
بنیانیان ادامه داد: سن بحراني براي اولين شروع مصرف مواد در زنان ۱۵ تا ۱۹ سال اعلام شده و متأسفانه تحصيلات ۶۷ درصد آنان از دبيرستان به بالاست.
به گفته وی بيشترين نوع مواد مصرفي در بين زنان ترياك، شيشه و كراك است.
آمار ۶۲ درصدی اعتیاد زنان متأهل نشانه چیست؟
مشاور دبیر کل ستاد مبارزه با موادمخدر گفت: آمار ۶۲ درصدی زنان معتاد متأهل نشان‌دهنده این است که زنان به دلیل اعتیاد همسر، مشکلات خانوادگی و فقر به سمت مصرف مواد روی می‌آورند.
چرا زنان معتاد می‌شوند؟
بنیانیان به دلایل دیگر روی آوری زنان به اعتیاد اشاره کرد و افزود: کسب لذت، کنجکاوی، تفریح، رفع مشکلات روحی، دردسترس بودن مواد، فشار دوستان، رفع درد، کار سنگین، کاهش علائم بیماری‌های جسمی، اختلافات خانوادگی و رفع مشکلات جنسی؛ از دلایل دیگر گرایش زنان به اعتیاد است و به اعتقاد من زنان معتاد، به خاطر نبود حمایت اجتماعی، عدم رهایی از اعتیاد و حفظ آبرو، بیشتر از مردان به پنهان‌کاری اعتیاد خود دامن می‌زنند و این به منزله عدم بازگشت آنان به زندگی سالم برای همیشه است.
در چه مناطقی اعتیاد زنان بیشتر اسنت؟
مشاور دبیر کل ستاد مبارزه با موادمخدر در پاسخ به این سؤال که در چه مناطقي اعتياد زنان بيشتر به چشم مي‌خورد، بیان داشت: در ۱۲ استان كشور كه بيشترشامل استان‌هاي مرزي و مهاجرپذير است، نرخ شيوع اعتياد زنان بيشتر است. برخي استان‌ها نظير تهران و البرز نيز در اين ۱۲ استان جاي دارند.
ارزیابی مشاور دبیر کل ستاد از جلسات کمیته زن و خانواده
وی در خصوص ارزیابی خود از جلسات كميته زنان و خانواده ستاد مبارزه با موادمخدر تصریح کرد: از زمان پذيرش مسئوليت در ستاد تاكنون دو جلسه اين كميته برگزار شده كه جلسه اول با حضور وزير كشور و دبير كل ستاد و معاونين حقوقي و امور زنان و خانواده رياست جمهوري برگزار شد و اهتمام جدي آنان از شناخت بيشتر، ريشه‌يابي، حل مسئله و همكاري بين‌بخشي حكايت داشت.
مشاور دبیر کل ستاد مبارزه با موادمخدر ادامه داد: حضور نمايندگان دستگاه‌هاي اجرايي در سطوح مديريت مياني و بالاتر نيز وظيفه كميته زنان و خانواده ستاد را در ساماندهي و هماهنگي دستگاه‌هاي اجرايي در مبارزه با موادمخدر و تسهيل در امر سياست‌گذاري با توجه به اهداف جلسه، پررنگ‌تر نموده است.
چه کسانی عضو کمیته هستند؟
معاونت حقوقي رياست جمهوري، معاونت امور زنان و خانواده رياست جمهوري، عضوی از شوراي فرهنگي اجتماعي زنان و خانواده، مشاور رئيس قوه قضائيه در امور زنان، وزارت‌خانه‌هاي كشور، آموزش و پرورش، بهداشت و درمان و آموزش پزشكي، علوم تحقيقات و فن‌آوري اطلاعات، تعاون، كار و رفاه اجتماعي، ورزش و جوانان، سازمان آموزش فني و حرفه‌اي، سازمان بهزيستي، نيروي انتظامي، سازمان صدا و سيما، سازمان بسيج جامعه زنان كشور، سازمان زندان‌ها و اقدامات تأميني و تربيتي كشور، شهرداري تهران، جمعيت هلال احمر، كميته امداد امام خميني (ره) و سازمان‌هاي غيردولتي فعال در امر مبارزه با موادمخدر؛ از جمله نهادهایی هستند که به گفته بنیانیان عضویت در این کمیته را به عهده گرفته‌اند.
برنامه‌های کمیته زنان برای کاهش اعتیاد زنان
وی به تشریح برنامه‌های این کمیته در رابطه با کاهش اعتیاد زنان پرداخت و تصریح کرد: مطالعه و بررسي و تعيين سياست‌هاي راهبردي در حوزه اعتیاد زنان و مطالعه و ارزيابي مستمر و دوره‌اي در خصوص وضعيت زنان و خانواده‌هاي آسيب‌ديده از جرائم مرتبط با موادمخدر و روان‌گردان‌ها، تقويت و گسترش برنامه‌ها و فعاليت‌هاي فرهنگي، اجتماعي با رويكرد مباني ديني به‌منظور مصون‌سازي و صيانت از سلامت زنان و دختران سالم و در معرض خطر موادمخدر و روان‌گردان‌ها و اعتياد به آنها، هماهنگي و نظارت بر حسن اجراي فعاليت‌هاي دستگاه‌هاي متولي دولتي و غيردولتي در برنامه‌هاي ويژه زنان و خانواده و تلاش در جهت ارتقاء كيفي فعاليت‌هاي آنان؛ از جمله برنامه‌هایی است که برای کاهش آمار اعتیاد زنان در دستور کار این کمیته قرار دارد.
بنیانیان به سایر برنامه‌های ستاد مبارزه با موادمخدر در حوزه زن و خانواده اشاره کرد و گفت: افزايش مشاركت نهادهاي دولتي و غيردولتي و هماهنگي بين آنها، بررسي و تدوين طرح‌هاي حمايتي، خدماتي و اشتغال‌زايي مناسب براي حل مشكلات زنان و دختران بهبوديافته و تدوين و تصويب برنامه‌هاي راهبردي تغيير نگرش و رويكرد جهت سياست‌گذاران و برنامه‌ريزان در اين حوزه؛ همچنين تدوين، تبيين و تصويب برنامه‌هاي راهبردي جهت ارتقاء آگاهي جامعه؛ از دیگر برنامه‌های ستاد مبارزه با موادمخدر در حوزه زنان و خانواده است که با مشارکت سازمان‌های دولتی و غیردولتی انجام خواهد شد.
زنان معتاد با دو آسیب جدی مواجه‌اند
مشاور دبیرکل ستاد مبارزه با موادمخدر در خصوص ارتباط اعتياد با گرفتار شدن زنان به دام ديگر آسيب‌هاي اجتماعي خاطرنشان کرد: متأسفانه در بحث اعتياد زنان حداقل با دو آسيب جدي؛ ابتلا به ويروس HIV و بيماري ايدز و سوءاستفاده جنسي و يا خودفروشي براي تأمين مواد روبه‌رو هستيم و بروز عوارض فردی و اجتماعی اعتیاد در زنان نسبت به مردان بیشتر است و بر این اساس دامنه تأثیر اعتیاد زنان نه تنها به فرد معتاد، بلکه بر فرزندان و اجتماع خواهد بود و سرانجام فرد یا خودکشی می‌کند و یا به سمت انتقام روی می‌آورد.
برنامه‌های ستاد برای كمرنگ شدن اعتياد در آرايشگاه‌ها و باشگاه‌هاي ورزشی زنانه
وی در رابطه با برنامه‌های ستاد برای كمرنگ شدن اعتياد در آرايشگاه‌ها و باشگاه‌هاي ورزشی زنانه گفت: متأسفانه به خاطر فریب فرهنگی از طریق ماهواره‌ها و سایت‌ها مبنی بر استفاده شیشه برای کاهش وزن، لاغری، رفع چین و چروک پوست، شادابی کاذب و رهایی از استرس و اضطراب، برخی زنان به مصرف شیشه روی آورده‌اند و ما با هماهنگي دستگاه‌هاي مرتبط، بیش از گذشته آموزش و اطلاع‌رساني را به صاحبان امتياز و مديران آرايشگاه‌ها و باشگاه‌های زنانه انجام خواهیم داد و نظارت بر عملكرد آنان صورت خواهد گرفت و در صورت نياز نیز برخورد قهري با سودجويان و كساني كه آگاهانه و به عمد در اين مرگ خاموش دست دارند، انجام مي گيرد.
اطلاع‌رسانی و آموزش؛ در صدر برنامه‌های ستاد برای کاهش اعتیاد دانش‌آموزی
بنیانیان اطلاع‌رسانی و آموزش را به عنوان برنامه اصلی ستاد براي كاهش اعتياد دانش‌آموزان معرفی کرد و افزود: در رأس همه برنامه‌ها برای کاهش اعتیاد در میان دانش‌آموزان، اطلاع‌رساني و آموزش قرار دارد و در مراحل بعد باید جمعيت تحت پوشش آموزش را افزایش داد و بر كيفيت و اثربخشي آموزش‌ها نظارت داشت. به علاوه اینکه باید تفاهم‌نامه‌هاي منعقده يا در دست انعقاد با سازمان‌های مختلف در این زمینه به خوبی اجرا شود و جمعيت‌هاي دانش‌آموزي و دانشجويي را به ايجاد تشكل‌هاي غيردولتي فعال در امر مبارزه با موادمخدر و ياوران سلامت اجتماعي تشویق و ترغیب کرد و محفل‌هاي گفتگو و پاتوق‌هاي اجتماعي را در مدارس راه‌اندازی نمود.
(در همین زمینه: ستاد مبارزه با موادمخدر و آموزش و پرورش به فکر اعتیاد نوجوانان افتادند/ نوجوانان زودتر معتاد می‌شوند)
برنامه‌هایی که در حوزه اعتیاد زنان انجام شده کافی نبوده است
مشاور دبیر کل ستاد مبارزه با موادمخدر در پاسخ به این سؤال که ارزيابي شما از برنامه‌هايي كه تاكنون در حوزه اعتياد زنان انجام شده چیست؟، تصریح کرد: به اعتقاد من اين برنامه‌ها كافي نبوده و يكي از علل تشكيل اين كميته نيز همين امر است.
برنامه‌های حمایتی خانواده معتادان
بنیانیان در پایان به برنامه‌های ستاد مبارزه با موادمخدر برای حمایت از خانواده‌های معتادان اشاره و خاطرنشان کرد: تغيير نگرش خيرين و خيريه‌هاي توانمندساز نسبت به خانواده‌هاي معتادين و پوشش حمايتي همه‌جانبه جهت پيشگيري از ابتلا آنان به موادمخدر و روان‌گردان‌ها، از مهم‌ترین برنامه‌های ما برای حمایت از خانواده معتادین است.
وی با بیان اینکه بسیاری از این خانواده‌ها به دليل فقر و از دست دادن شبكه اجتماعي و حاميان گرفتار دام اعتیاد می‌شوند، گفت: حمايت از طرح‌هاي جامع توانمندسازي و اجراي پايلوت آن و همچنين توسعه و تقويت مراكز مشاوره جهت مقتدرسازي خانواده‌ها و افزايش قدرت مقابله با مشكل و روش برخورد مناسب با معضل اعتياد در خانواده، از جمله برنامه‌هاي حمايتي و توانمندسازي خانواده‌هاي معتادان است.