بیشترین میزان اعتیاد در میان کارگران مناطق صنعتی/ ۳۰ درصد مواد مخدر را می‌توانیم کشف کنیم/مسیر ترانزیت مواد به سمت دریا تغییر کرده/بزرگترین مجازات قاچاقچیان ایجاد یک مکانیسم حقوقی و قضایی است نه اعدام و حبس/ نوسانات ارز تاثیری بر قیمت مواد نداشته: سخنگوی ستاد مبارزه با مواد مخدر در گفت‌و‌گو با شفقنا
شفقنا زندگی-الهه خانی: دو میلیون و ۸۰۰ هزار مصرف کننده مواد مخدر در ایران به صورت دایم یا تفننی از انواع ماده مخدر استفاده می‌کنند این در حالی است که به گفته سخنگوی ستاد مبارزه با مواد مخدر تنها ۱۰ درصد از این افراد را زنان تشکیل می‌دهند. این روند در کشوری که ۱۶۰۰ کیلومتر مرز مشترک با بزرگترین کشور تولید کننده مواد مخدر دارد، ادامه دار خواهد بود آن هم در حالی که قاچاقچیان شیوه‌های قاچاق خود را هر روز تغییر می‌دهند و این روزها به دریا زده‌اند.
گفت‌و‌گوی خبرنگار شفقنا با پرویز افشار، سخنگوی ستاد مبازره با مواد مخدر ایران را در ادامه درباره آخرین وضعیت شیوع مواد مخدر در زنان، راه‌های بازنگشتن معتادان به چرخه اعتیاد، تاثیر قیمت ارز روی انواع مواد مخدر و… می‌خوانید:
آسیب‌های اجتماعی در دل اجتماع ایجاد شده‌اند و در همان‌جا هم باید درمان و مدیریت شوند
افشار درباه برخی از اظهار نظرها مبنی بر اینکه آسیب‌دیدگان اجتماعی از جمله معتادان باید برای درمان و نگهداری به خارج از شهر منتقل شوند، گفت:آسیب‌های اجتماعی در دل اجتماع ایجاد شده‌اند و در همان‌جا هم باید درمان و مدیریت شوند.اگر آدم‌های آسیب دیده را در هر مکانی خارج از اجتماع نگهداری کنیم تا چه زمانی این موضوع امکان‌پذیر خواهد بود؟در نهایت باید او را به اجتماعی که در آن زندگی می‌کرده باز گردانیم.
وی با تاکید بر اینکه در ابتدا محیطی را که آن فرد آسیب‌دیده در آن زندگی می‌کرده را باید آسیب‌زدایی کنیم، افزود: اگر ما بخواهیم دروازه غار، میدان شوش، هرندی یا … را پاکسازی کنیم راه‌حل آن پاک کردن صورت مساله و جمع کردن آدم‌ها نیست. این اماکن از ۲۰۰ سال پیش و زمانی که گود عرب‌ها نام داشته است باراندازی برای اعتیاد بوده است.حالا ما قصد داریم با جمع کردن ۳۰۰۰نفر این وضعیت را سامان دهیم؟
سخنگوی ستاد مبارزه با مواد مخدر با بیان اینکه این نگاه درست نیست زیرا ۳۰ درصد از افراد مستقر در این اماکن کسانی هستند که اعتیاد ندارند، اضافه کرد: در این اماکن افراد بی‌خانمان، کارگران فصلی، بیماران مزمن روانی زندگی می‌کنند.
زمانی تنها ۵ کانون اعتیاد در شوش وجود داشت در حال حاضر ۵۰ کانون
افشار با اشاره به اشاعه کلونی‌های اعتیاد به سایر نقاط شهر تصریح کرد: پس از اینکه عرصه بر این افراد تنگ می‌شود به سایر نقاط شهر می‌روند.کما اینکه زمانی فقط ۵ نقطه مشابه شوش در تهران وجود داشت که می‌توانستیم معتادان خیابانی را در آنجا ببینیم اما امروز بیش از ۵۰ نقطه همانند( اتوبان همت، اتوبان نیایش، کنار اتوبان چمران، پشت مجتمع‌های آتی‌ساز، دره فرحزاد و ….) وجود دارد. چون رویکرد ما در مورد مهار آسیب‌های اجتماعی سلبی‌گونه بوده و گمان می‌کردیم با جمع آوری معتادان و فرستادن آنها به جاهای دیگر آسیب‌زدایی کرده‌ایم اما مطلقا چنین چیزی نیست به این دلیل که حضور معتادان در این مناطق یک جریان مستمر است، قاچاقچی و خرده فروشی که زندگی خود را از راه فروش مواد مخدر می‌گذراند به جای معتادانی که جمع‌آوری می‌شوند افراد جدیدی را جایگزین می‌کند.
وی درباره شکایت‌های پلیس مبنی بر بازگشت معتادان به اعتیاد مجدد پس از جمع‌آوری و گذراندن دوره‌های ترک توضیح داد: اما اینکه پلیس می‌گوید معتادان را جمع آوری می‌کنیم و پس از ۳ ماه به دل جامعه بر می‌گردند، یک قانون است. زیرا صراحت قانون حاکی از آن است که وقتی کسی به ماده مخدری اعتیاد دارد و بر آن اصرار دارد باید به مراکز درمانی منتقل شود و با نظارت قانون به مدت ۳ ماه درمان شود.براساس پرونده روانشناسی و اعتیاد فرد قاضی می‌تواند ۳ ماه دیگر را به این مدت زمان اضافه کند اما بعد از ۶ ماه دیگر این قابلیت وجود ندارد.قانون صراحت دارد؛ افرادی که پس از ۶ ماه مجددا به مصرف مواد مخدر اصرار دارند باید برایشان راه‌کارهای دیگری در نظر گرفته شود.
اصرار بر مصرف مواد مخدر جرم است
سخنگوی ستاد مبارزه با مواد مخدر با تاکید بر اینکه اصرار بر مصرف مواد مخدر جرم محسوب می‌شود، به طرح سوالی پرداخت و گفت: چرا این افراد را به زندان نمی‌فرستند؟ آیا اصرار بر این است که دبیرخانه ستاد مبارزه با مواد مخدر همه معتادان را بعد از ۶ ماه باز هم در مرکزی نگه داری کند و برای آنها مادام‌العمر هزینه پرداخت کند؟ در این جا پلیس به عنوان ضابط قضایی می‌تواند پرونده تشکیل دهد و قاضی دستور حبس صادر کند. اما چون ظرفیت کافی در زندان‌ها وجود ندارد همه اصرار دارند تا ستاد مبارزه با مواد مخدر ظرفیتی را فراهم کند و البته دبیرخانه ستاد اصلا وظیفه اجرایی به عهده ندارد و باید سیاست‌گذاری، برنامه‌ریزی و نظارت انجام دهد و این دستگاه‌های عضو ستاد هستند که وظیفه اجراییات را بر عهده دارند.
افشار با اشاره به دلایل بازگشت مجدد افراد به چرخه اعتیاد عنوان کرد: یک بخشی از علت بازگشت مجدد به اعتیاد این است که افراد بعد از درمان، حمایت‌های اجتماعی مثل خدمات مددکاری، حمایت‌های خانوادگی، شغل یابی و کلاس‌های مشاوره‌ای را کمتر دریافت می‌کنند، در این دوره ۳ تا ۶ ماهه به درمان‌های جسمی و تا حدودی روحی بسنده می‌شود.این نقص وجود دارد و تاکیدات فراوانی انجام شده تا این موضوع به ثمر بنشیند.
وی با بیان اینکه طی ۲ تا ۳ سال اخیر موفق شدیم چندین هزار فرصت شغلی برای معتادان بهبود یافته فراهم کنیم، گفت: کسانی که در چرخه کار مولد قرار گرفتند میزان بازگشت به اعتیادشان بسیار کمتر بوده است اما این گونه نیست که اشتغال به طور ۱۰۰ درصد از ورود به چرخه اعتیاد جلوگیری کند.
۵۵ درصد معتادان، متاهل هستند
بیشترین میزان اعتیاد در میان کارگران مناطق صنعتی
۲۰ درصد امکان پاکی کامل در میان معتادان متهاجر
سخنگوی ستاد مبارزه با مواد مخدر با بیان اینکه بیشترین میزان اعتیاد در میان کارگران مناطق صنعتی گزارش شده است، تصریح کرد: در واقع اعتیاد بین همه اقشار و گروه‌ها وجود دارد به عنوال مثال ۵۵ درصد از معتادان را متاهلین تشکیل می‌دهند، در حالی که عده‌ای این گونه مطرح می‌کنند که تجرد و گوشه‌گیری به اعتیاد دامن می‌زند. اعتیاد یک بیماری مزمن جسمی، روانی، اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی است که عوامل مختلفی دست به دست هم می‌دهند تا فردی به سوی اعتیاد برود. اگر همه شرایط فراهم شود ۳۵ تا ۴۰ درصد معتادان به سمت وسوی پاکی کامل می‌روند و این بیماری در بسیاری از موارد مجددا عود می‌کند، با توجه به محدودیت‌هایی که در ایران وجود دارد معتادان متجاهری که اعتیاد در آنها نهادینه شده تنها ۲۰ درصد امکان پاکی کامل آنها وجود دارد.
وی درباره شیوه ورود مواد مخدر به کشور با وجود تلاش‌های فروان پلیس و سایر نهادهای امنیتی خاطرنشان کرد: مواد مخدر، ماده سیالی است که برای وارد شدن به هر نقطه‌ای راه ورود خود را پیدا می‌کند حتی اگر آن نقطه امنیتی‌ترین زندان‌های دنیا باشد، آیا دیواری بلند‌تر از دیوار زندان برای جلوگیری از مواد مخدر وجود دارد؟
افشار ادامه داد: در زندان‌ها مجرمانی وجود دارند که علت تامه بروز جرم آنها ماده مخدر است و برای به دست آوردن ماده مخدر حاضر هستند هرکاری را انجام دهند. پس می‌توانیم مدعی شویم که در بحث مواد مخدر معادله عرضه و تقاضا حاکم است. تقاضا، افزایش قیمت و سود بادآورده افراد را وادار می‌کند که حداکثر تلاش خود را برای رساندن مواد مخدر به مقصد مورد نظرشان انجام دهند. قاچاقچیان همیشه از آخرین روش‌ها برای جاسازی مواد مخدر استفاده می‌کنند.
۳۰ درصد از مواد مخدر ورودی به کشور را می‌توانیم کشف کنیم
سخنگوی ستاد مبارزه با مواد مخدر با بیان اینکه نهادهای بین‌المللی و مکانیسم مبارزه‌ای مثل پلیس مبارزه با مواد مخدر آمریکا که مرزهایش را با دقیق‌ترین تکنولوژی روز کنترل می‌کند مدعی است که تنها ۲۰ درصد از مواد مخدر ورودی به کشورش را می‌تواند کشف کند، عنوان کرد: این در حالی است که تهدید‌کنندگان مرزهای آمریکا دیوار به دیوار این کشور نیستند. اما ما در کشوری که حدود ۱۵۰۰ تا ۱۶۰۰ کیلومتر مرز مشترک با افغانستان و پاکستان( کشورهای تولید کننده مواد مخدر) داریم و البته بیش از ۹۰ درصد این مرز مشترک را با کانال، دیوار، سیم و … مسدود کردیم ۳۰ درصد از مواد مخدر ورودی به کشور را می‌توانیم کشف کنیم.
افشار تصریح کرد: براساس اعلام نظر کارشناسان سهل‌ترین و اقتصادی‌ترین راه برای انتقال مواد مخدر، ایران است چون راه به مسیر بالکان نزدیک است و تعدادی معتاد هم برای مصرف مواد مخدر در کشور وجود دارد. در واقع ایران ۹ درصد از کل مواد مخدر تولیدی کشور افغانستان را کشف و ضبط می‌کند.
تولید ۴۶۰۰ تن مواد مخدر در افغانستان
ایران سال گذشته بیش از ۶۰۰ تن مواد مخدر را کشف کرده
معاون کاهش تقاضا و توسعه مشارکت‌های مردمی ستاد مبارزه با مواد مخدر با بیان اینکه سال گذشته افغانستان ۴۶۰۰ تن مواد مخدر تولید کرده است، اضافه کرد: برخی از گزارش‌های اطلاعاتی نشان می‌دهد این میزان بین ۱۰ تا ۱۲ هزار تن بوده و ایران سال گذشته بیش از ۶۰۰ تن مواد مخدر را کشف کرده ،سال گذشته میزان کشفیات نسبت به سال قبل آن بسیار مناسب‌تر بوده است.
افزایش ۳۶ درصدی میزان کشفیات
وی با بیان اینکه طی ۵ سال گذشته و نسبت به ۵ سال قبل آن شاهد افزایش ۳۶ درصدی میزان کشفیات بوده‌ایم، گفت: براساس سیاست اتخاذ شده تمرکز روی استان‌های مرزی و هم‌جوار آن (سیستان و بلوچستان، کرمان و هرمزگان در شرق و همچنین آذربایجان غربی در غرب کشور) شدت گرفت. آذربایجان غربی از آن جهت حایز اهمیت است که مواد از شرق در این منطقه بارانداز خواهد شد و از مرز رد خواهد شد و از طرفی دیگر تلاش می‌شود تا از این منطقه پیش‌سازهای مواد صنعتی و شیمیایی وارد کشور شود؛ این تمرکز جدی در مرز باعث شد که ۷۵ درصد از مواد مخدر مکشوفه کشور ما در مرز و در حاشیه مرزها کشف شود.
سخنگوی ستاد مبارزه با مواد مخدر با اشاره به میزان در دسترس بودن ماده مخدر در هر یک از استان‌های کشور اضافه کرد: در دسترس بودن مواد مخدر در هر استانی بسته به میزان ورودی و تقاضا متفاوت خواهد بود، دسترسی به مواد در جایی که به بزرگترین تولید کننده مواد مخدر نزدیک است، سخت نخواهد بود.
مسیر ترانزیت مواد مخدر به سمت دریا تغییر کرده است
وی با بیان اینکه با تمرکز روی مرزها هم اکنون شاهد تغییر مسیر ترانزیت هستیم، عنوان کرد: هم اکنون موادمخدر را از افغانستان به پاکستان، سپس به کراچی و از آنجا به بندر گوادر پاکستان منتقل می‌کنند و درنهایت به وسیله لنج،کشتی یا قایق بخشی از آن وارد دریا عمان و اقیانوس هند خواهد شد و بخش دیگر از آن به خلیج فارس وارد می‌شود.
افشار ادامه داد: به همین دلیل میزان کشفیات امسال در بوشهر، هرمزگان و خوزستان به شدت افزایش یافته زیرا مسیر به سمت دریا تغییر کرده است؛ قاچاق مواد مخدر به ایران به صورت مادام‌العمر ادامه دارد مگر اینکه معتاد و مصرف کننده مواد مخدر به حداقل برسد یا مبدا تولید آن مهار شود اگر این اتفاق‌ها به وقوع بپیوندد ورود مواد مخدر به کشور ما به طور کامل قطع خواهد شد.
معاون کاهش تقاضا و توسعه مشارکت‌های مردمی ستاد مبارزه با مواد مخدر با تاکید بر اینکه البته این به معنی کم‌رنگ کردن مبارزه نیست و این موضوع باید با شدت و قدرت ادامه داشته باشد، گفت: اما نباید تمزکزمان تنها در مورد مبازره با قاچاق و ترانزیت باشد بلکه باید یک نگاه جامع و همه جانبه‌نگر اتخاذ کنیم،دیپلماسی فعال بین‌المللی ما باید باعث شود که مبدا تولید مواد مخدر به ادامه تولیدات مبادرت نکند؛ فعالیت‌های بین‌المللی به این سمت برود که معیشت جایگزین کاشت در افغانستان و کشورهای تولید کننده اتفاق بیفتد. مکانیسم‌های ما باید به اندازه‌ای فعال باشد که موادهای پیش‌ساز مثل شیشه به کشورهای تولید کننده نرسد.
مجازات‌های مناسب برای قاچاقچیان مواد مخدر چیست؟
وی درباره تناسب مجازات در نظر گرفته شده برای قاچاقچیان مواد مخدر با میزان جرمشان توضیح داد: پاره‌ای از زندانیان مواد مخدر خرده‌پاها هستند،ممکن است میزان موادی را که حمل کرده و به خاطر آن به زندان افتاده‌اند هم بالا باشد اما به خاطر فقر و استیصال برای بار اول این کار را انجام داده‌اند.
افشار با بیان اینکه قانون میزان کمی ماده مخدر را معیار قرار داده و اعلام کرده اگر این میزان بالای ۵ کیلوگرم باشد مجازات در نظر گرفته شده برای آن اعدام است، تصریح کرد: بر همین اساس ماده ۴۵ قانون مورد بازنگری قرار گرفت و میزان ماده مخدر همراه فرد افزایش پیدا کرد، البته ستاد مبارزه با مواد مخدر ایراداتی را نسبت به این ماده ، رویکرد و فرایند اتفاق افتاده داشت. اگر مجازات اعدام محدود می‌شد باید حتما جایگزین موثری هم برای آن در نظر گرفته می‌شد. اما سوال اینجاست که این جایگزین موثر چیست؛ حبس طولانی مدت؟
بزرگترین مجازات قاچاقچیان ایجاد یک مکانیسم حقوقی و قضایی است
وقتی قاچاقچیان خرده پا اعدام می‌شوند حتما خانواده‌های آنها پیاده‌نظام آینده قاچاق خواهند شد
وی ادامه داد: بزرگترین مجازاتی که می‌توان در نظر گرفت به نظر من به عنوان یک کارشناس حبس، اعدام و شلاق نیست، بلکه بزرگترین مجازات ایجاد یک مکانیسم حقوقی و قضایی است به گونه‌ای که تمامی املاک، مستغلات و اموالی که از ماده مخدر یا حواشی آن به دست آمده باید مصادره و در راه مبارزه با مواد مخدر و اقدامات پیشگیرانه هزینه کرد. در بازنگری قانون این موضوع حتما مدنظر خواهد بود.
سخنگوی ستاد مبارزه با مود مخدر با بیان اینکه جرم و مجازات باید با یکدیگر تناسب داشته باشد،گفت: مجازاتی مناسب است که بازدارنده باشد و در نهایت باید جنبه فردی داشته باشد. وقتی قاچاقچیان خرده پا اعدام می‌شوند و از فقر رنج می‌برند حتما خانواده‌های آنها پیاده‌نظام آینده قاچاق خواهند شد.
نوسانات ارزی تاثیری روی قیمت مواد مخدر نداشت
وی درباره تحولات ارزی و تاثیر آن روی قیمت انواع مواد مخدر توضیح داد: ازر تاثیر زیادی روی قیمت مواد مخدر نداشته است، چون تولید مواد مخدر در افعانستان امسال ۲.۵ برار بیشتر از سال‌های گذشته بوده است و این امر باعث شده امسال قیمت موادمخدر افزایش چشمگیری نداشته باشد. وقتی مواد مخدر گران می‌شود قاچاقچیان تلاش می‌کنند به هر طریقی قیمت ماده‌های مخدر صنعتی و سنتی را پایین نگه دارند.
افشار تاکید کرد: البته این کار را از طریق افزودن ناخالصی به ماده مخدر انجام می‌دهند. چند سال قبل دسترسی به تریاک سخت شد وبه یک‌باره با موجی از مسمومیت با سرب مواجه شدیم. در پاره‌ای از مواد شاهد افزایش قیمت هستیم که البته به هیچ عنوان متناسب با افزایش نرخ ارز نیست.
وی درباره آخرین وضعیت شیوع اعتیاد در میان زنان اضافه کرد: موضوع اعتیاد زنان در دنیا از اهمیت زیادی برخوردار است و در کشور ما میزان توجه به آن صد چندان است. زنان ستون و شالوده خانواده هستند و تقریبا خانواده حول محور زنان می‌چرخد.
شیوع اعتیاد در میان زنان افزایش نداشته است
معاون کاهش تقاضا و توسعه مشارکت‌های مردمی ستاد مبارزه با مواد مخدر عنوان کرد: سال ۱۳۸۰ حداکثر ۵ درصد از کل معتادان کشور را زنان تشکیل می‌دادند اما سال ۱۳۹۰ در طرح ارزیابی سو مصرف مواد مخدر آمارها نشان می‌داد که این رقم تقریبا دو برابر شده و به ۱۰ درصد رسیده است. این زنگ خطر جدی برای مسئولان مربوطه بود، پس سازکارها برای مقابله با این موضوع در دستور کار قرار گرفت فیلم‌های آموزشی تهیه شد و در این راستا از حضور ورزشکاران موفق زن هم استفاده کردیم.
افشار ادامه داد: آنها اعلام کردند که راه میانبری برای موفقیت وجود ندارد، اینکه می‌گویند ماده‌ای را برای کاهش اشتها و لاغری استفاده کنید یا تمرکزتان افزایش پیدا کند؛ تنها تبلیغات اغواگرانه‌ای بیش نبود و کلوپ‌های ورزشی و آرایشگاه‌های زنانه به محیطی برای این تبلیغات تبدیل شده بود.برای جلوگیری از این موضوع اتحادیه‌های صنفی و تعزیرات حکومتی همکاری‌های خوبی با ستاد مبارزه با مواد مخدر داشتند.
سخنگوی ستاد مبارزه با مواد مخدر عنوان کرد:این اقدامات باعث شد که از سال ۹۰ تا ۹۴ که تحقیقات بعدی انجام شد؛ اعتیاد افزایش پیدا نکند و در حال حاضر میزان اعتیاد در زنان کمی هم کاهش پیدا کرده است.
زنگ خطر افزایش مصرف سیگار در میان زنان
افشار با بیان اینکه اخیرا شاهد افزایش مصرف سیگار در زنان هستیم و نمود اجتماعی آن قابل مشاهده‌تر است، اظهار کرد: این زنگ خطر محسوب می‌شود و ما آن را به مسئولان مرتبط اعلام کردیم در کشور ما برای این نوع مصرف و البته الکل متولی خاص وجود دارد. البته این موارد هم دروازه‌ای برای ورود به اعتیاد است و ما باید نسبت به آن حساس باشیم.
درمان الکل نیز به زودی در دستور کار وزارت بهداشت قرار می گیرد
وی تاکید کرد: وزارت کشور و بهداشت در رابطه با مصرف الکل به عنوان متولی فعالیت می‌کنند و ستاد مبارزه با مواد مخدر برای تعدادی از مراکز درمان اعتیاد مجوز صادر کرد تا توسط وزات بهداشت آموزش‌های لازم را فرا بگیرند تا علاوه بر درمان اعتیاد به ماده مخدر، درمان الکل هم در دستور کار قرار دهند.
