زیدوند: برنامه‌های فرهنگی خانواده محور برای پیشگیری از اعتیاد تدوین شود
دبیر شورای مبارزه با مواد مخدر استان مرکزی می‌گوید: نگاه پلیسی صرف به مقوله مقابله با اعتیاد آسیب‌زاست و آگاه‌سازی خانواده‌ها در کنترل فرزندان سبب کاهش گرایش به اعتیاد می‌شود.
به گزارش خبرگزاری تسنیم از اراک، مبارزه با مواد مخدر باید قبل از وقوع و به‌صورت پیشگیرانه انجام شود چراکه خطر موادمخدر جدی است و همه آحاد جامعه موظف به مبارزه با این سیل خانمان برانداز هستند.
بااین حال، رسانه در آگاهی بخشیدن به جامعه در باره خطرات خانمان‌سوز اعتیاد نقشی مهم و اثرگذار دارد که می‌تواند با ورود در امر مبارزه با این پدیده شوم، با فرهنگسازی موثر و دقیق، نقشی ارزنده داشته باشد.
در همین راستا، ششمین میزگرد تخصصی دفتر خبرگزاری تسنیم استان مرکزی، به بررسی و واکاوی پدیده خانمان‌سوز اعتیاد و راهبردهای اجرایی مقابله با این موضوع با حضور “سرهنگ محمد حسنی” رئیس پلیس مبارزه با موادمخدر استان مرکزی، “سرهنگ احمد خسروی” معاونت اجتماعی فرمانده انتظامی استان مرکزی، “محمد زیدوند” دبیر شورای مبارزه با مواد مخدر استان مرکزی، “لیلا رحیمیان” و “حمید سپهری” از فعالان مدنی و اجتماعی سمن‌های تخصصی استان مرکزی در امر مقابله با موادمخدر پرداخته شد.
نقش آموزش در مقابله و پیشگیری از اعتیاد را تا چه میزان مهم ارزیابی می‌کنید؟
زیدوند: آموزش و سیاست اجتماعی کردن مبارزه با مواد مخدر از سال ۸۵ در بیانات و سیاستهای مقام معظم رهبری درباره مبارزه با مواد مخدر بیان شده است و اکنون ۲ سال است که با حضور دولت یازدهم سرلوحه و شعار اقدامات دولت بحث مبارزه با مواد مخدر است، یکی از روشهای پیشگیری از اعتیاد آموزش است، ۵۰ مربی خبره به منظور اجتماعی کردن مبارزه به اعتیاد تربیت کرده و به دانشگاهها ، مدارس، انجمن اولیاء و مربیان، در جمع کارگران و صنعتگران اعزام شده تا نسبت به این موضوع و راه‌های پیشگیری از آن به مردم آموزش دهند.
اعتیاد همه حوزهها را درنوردیده و قشری نیست که ادعا کند از این آسیب مصون مانده، آموزش در هر حوزهای نقش بی بدیلی دارد.
اقدامات صورت گرفته در بحث آموزش در پیشگیری از اعتیاد در استان مرکزی را تشریح کنید؟
زیدوند: کار در حوزه پیشگیری با کمترین هزینه درحال انجام است مربیان ما کارمند دستگاههای دیگرند، مجموعه اعتبارات در سطح کشور در حوزه درمان از سال ۹۳ تغییر موضع داده و در بحث مواد مخدر اعتبارات حوزه درمان کاهش یافته و حوزه فرهنگی – پیشگیری افزایش پیدا کرده است، با مشکل کمبود اعتبار در همه حوزهها مواجهایم.
به عنوان یکی از برنامه ریزان و مدیران اجرایی در بحث پیشگیری و مقابله از اعتیاد، مهمترین مشکلات پیش رو در این حوزه را چه می دانید؟
زیدوند: کسانی که در کف کار هستند مسائل و مشکلات را بهتر لمس کرده و بهتر درک می‌کنند، پلیس در کف کار مبارزه با مواد مخدر و جرائم بوده و به خوبی با ابعاد و مشکلات اجتماعی آن آشناست بهترین کار این است که تیمی از پلیس و سازمانهای مردم نهاد تشکیل شوند چرا که این دو نهاد میتوانند مکمل هم باشند و مشکلات اجتماعی را از نزدیک میبینند پس باید برنامه‌های فرهنگی خانواده محور برای پیشگیری از اعتیاد تدوین شود.
نقش مردم و مجموعه های مردمی در مقابله و پیشگیری از اعتیاد را چگونه تبیین می‌کنید؟
زیدوند: در سال ۹۳در حوزه آموزش بیشترین انرژی خود را بر روی آموزش مدیران در کل استان گذاشته تا با آموزش مدیران حساست آنها را نسبت به این نقطه بحران افزایش دهیم اما به هرحال نتیجه مورد نظر را نگرفته و هنوز آموزش مدیران احساس می‌شود، هم در بین مردم هم در بین مسئولان باید فرهنگسازی شود که مبارزه با مواد مخدر یک جریان تک بعدی و تک مسئولیتی نیست و این نگاه که برخورد با مواد مخدر را تنها وظیفه پلیس بدانیم آسیب زا است.
این نگاه اشتباه از دو جا نشات میگیرد که در یک بعد آن مقصر مسئولان بوده که به مردم القا کردیم که این حیطه کاری ما است و شما ورود نکنید این مسئله سبب می‌شود بقیه خود را کنار کشیده و این آسیب زا است، در بعد دیگر آن این که مردم انتظار دارند مجموعه نظام و دولت، همه مشکلات اعم از اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی را حل کند، در حالی‌که جامعه برای مردم بوده و هرکس باید گوشه‌ای از کار را بگیرد و تنها منتظر نباشیم تا دولت همه مشکلات را رفع کند.
در این رابطه میان مردم و مسئولان مشکل داریم و باید فرهنگسازی شود، برخی مسئولان هنوز سازمانهای مردم نهاد را نمیپذیرند و باید در این رابطه با آموزش، حس مسئولیت‌پذیری و مشارکت اجتماعی مردم و مسئولان را بالا برده و به یک معنا سرمایهاجتماعی افزایش یابد.
نظر شما درباره تغییر مصرف و گذار معتادان از موادمخدر سنتی به سمت استعمال موادمخدر صنعتی چیست؟
زیدوند: موادمخدر سنتی با مواد مخدر صنعتی تفاوتهای بسیاری دارد و آثار مخرب مواد مخدر صنعتی که در قالب روانگردان عرضه می‌شود به مراتب متفاوتتر از مخدرهای سنتی است، مخدرهای سنتی سستی‌زا و مخدرهای صنعتی توان‌زا هستند، مخدرهای صنعتی آثار مخربی همچون توهم زایی داشته و این احتمال می‌رود که مصرف کننده موادمخدر صنعتی دست به قتل زند.
برای ریشه یابی تغییر الگوی مصرف باید به عقب برگشته و میبینیم که یک سیاست استعماری در منطقه خاورمیانه به ویژه علیه کشور ایران وجود داشته که با توجه به مباحث سیاسی و نظام بین الملل و اید‌ئولوژی جمهوری اسلامی در برابر قدرت‌های استکباری، مقاومت و استکبارستیزی وحمایت از گروههای مقاومت که در خلاف جهت سیاست قدرت‌های بزرگ بوده شکل گرفته و از گذشته به دنبال به چالش کشیدن نظام جمهوری اسلامی بوده که نمونه آن به راه انداختن فتنه ۸۸ است.
توطئههای مختلفی علیه جمهوری اسلامی انجام شد که جواب نداد و تجربه و هوشیاری مردم سبب شد دستهایی که به دنبال ایجاد خلل در نظام جمهوری اسلامی بودند به جایی نرسد و همین امر سبب شد دشمن به سوی مباحث اجتماعی پیش رود، در ابتدای تغییر الگوی مصرف، مواد صنعتی با قیمتی بالا وارد شد و در کمتر از ۲ سال به شدت کاهش قیمت پیدا کرد، یعنی توانست با ایجاد جاذبه مصرف کننده و با توجه به خصوصیات آن در رابطه با جذب سریع، افزایش لذت و وابستگی افراد بیشتری را جذب و گرفتار کند.
در سطح کشور حدود ۵۶ درصد مصرف کنندگان هنوز مخدر سنتی تریاک و ۲۶ درصد مصرف کنندگان شیشه استعمال کرده که از این نظر مخدر صنعتی در جایگاه دوم قرار دارد، تغییر الگوی مصرف در نوجوانان، جوانان و بانوان به سرعت انجام شد و تغییر الگوی مصرف از سوی دشمن با هدف فروپاشی نظام از طریق تضعیف نهاد خانواده انجام شد، با توجه به آمار شیوع شناسی سال ۹۰ مصرف کنندگان مواد مخدر صنعتی رو به افزایش بود که با توجه به عدم انتشار شیوع شناسی سال ۹۴ نمی‌توان گفت وضعیت اکنون به چه شکل است اما با توجه به آمار سال ۹۰ باید گفت در حوزه پیشگیری کمکاری بسیاری شده است.
ضرورت مقابله با بلای خانمان‌سوز اعتیاد را چگونه تبیین می‌کنید؟
زیدوند: بیش از ۳۶ سال از عمر انقلاب میگذرد چرا باید این حرف مطرح باشد، در طول سالهای پس از انقلاب عمده اقدامات در حوزه مقابله متمرکز بوده و پلیس و دیگر نیروهای مقابلهای به شکل ویژه وظیفه مبارزه با مواد مخدر را برعهده داشتند، امروز در ایران با افزایش ورود مواد مخدر روبرو هستیم، سابقه برخورد با این امر نشان می‌دهد مبارزه با مواد مخدر در ایران که کیلومترها مرز مشترک با پاکستان و افغانستان دارد تنها نباید پلیسی باشد چرا که پلیس اقدامات خوبی در بحث مبارزه با مواد مخدر انجام داده اما چرا خوب نتوانستهایم نتیجه بگیریم، یکی از سببهای آن این است که در مبارزه با مواد مخدر پلیس تنها بوده در حالی‌که مبارزه با مواد مخدر یک مسئله جمعی و فرابخشی است.
دستگاههای مقابلهای مانند دستگاه قضا، قاچاقچیان دانه درشت مواد مخدر را اعدام میکند اما میزان بازدارندگی این اقدام چقدر بوده است، چرا اعدامها اثر ندارد، این نشان می‌دهد با اقدامات مقابلهای نتوانستهایم مواد مخدر را کاهش دهیم و کنترل کنیم، دستگاههای متولی فرهنگ باید وارد میدان شوند و برای همه باید فرهنگسازی شود، مبارزه با موادمخدر امر مقابلهای نیست و باید پیشگیری کنیم. دستگاههای مرتبط با مواد مخدر نتوانسته‌اند وظایف خود را انجام دهند و در این مسئله کوتاهی شده است.
بازخورد اقدامات بررسی می‌شود و در نتایج میبینیم تاثیری نداشتهاند پس یا اقدامی انجام نشده یا اقدامات با برنامه و موثر نبوده است، پلیس و دستگاههای مرتبط با آن در حوزه مبارزه با مواد مخدرکه به صورت مستقیم وظیفه ذاتی مبارزه با ورود عرضه و فروش مواد مخدر را دارند تا الان تنها بوده و لازم است تا همه دستگاهها پای کار بیایند، برای ۲۳ دستگاه شامل حدود ۵ دستگاه در حوزه مقابله و حدود ۱۸ دستگاه در حوزه پیشگیری درخواست همکاری ارسال شده است.
اگر دستگاههای اجرایی که وظیفه فرهنگسازی و پیشگیری را دارند مانند ارشاد اسلامی، تبلیغات اسلامی، ورزش و جوانان، فنی و حرفهای و بهزیستی وظیفه خود را در موازات دستگاههای مقابلهای انجام میدادند حتی با ۵۰ درصد توان، وضعیت امروز بهتر از این بود، ۳ میلیون دلار سالانه به جیب مافیای مواد مخدر می‌رود و تا وقتی بازار مصرف دارند وضعیت همین‌گونه باقی میماند.
طبق آمار شیوع شناسی سال ۹۰ بیش از یک میلیون و ۳۰۰ هزار نفر معتاد در کشور وجود دارد، این آمار نگران کننده حاکی از تلفات بالای جنگ نرم در کشور دارد، بیش از یک میلیون نیروی انسانی معتاد که انرژی کار ندارد و اولویتش مصرف مواد مخدر است، ۲۱ درصد نیروی کار مجامع صنعتی ما آلوده مواد مخدر است این به معنای این است که حدود یک پنجم نیروی کار مراکز تولیدی ما اعتیاد داشته و همین امر بهرهوری را به شدت کاهش می‌دهد، مقابله تنها راه مبارزه با مواد مخدر نیست.
در جامعه ایرانی، دختران آلوده به مواد مخدر شدهاند، مردم و مسئولان هنوز ابعاد بحران مواد مخدر را درک نکردهاند، مسئولان باید حساس شوند و سیاستهای کلان در این رابطه پیگیری شود، اگر بنا باشد سیاست اجتماعی کردن مبارزه با مواد مخدر شکل گیرد باید به مردم آگاهی داد تا مردم حساس شوند و سرمایههای اجتماعی، حس مسئولیت پذیری آنها افزایش یابد و افزایش این امر ابزار میخواهد و با حرف زدن نمی‌توان کاری از پیش برد، اگر مسئولان در راس دستگاهها حساس نباشند چگونه میتوان با مواد مخدر مبارزه کرد.
به دنبال آن هستیم که به مردم بگوییم مبارزه با مواد مخدر پلیسی نیست و این نوع نگاه بزرگترین آسیب به حوزه مبارزه با مواد مخدر است و خلاهای قانونی در این حوزه باید برطرف شوند.
منبع گفت‌و‌گو: تسنيم از آیدا حبیبی و مهدیه آزاد۹۴٫۰۶٫۰۷