روند فزاینده تقاضا و اختلال مصرف مواد در جامعه جهانی نگران کننده است

دکتر حمید رضا صرّامی در هشتمین کنگره انجمن روان شناسی ایران که در محل دانشگاه صنعتی شریف برگزار شد، گفت: دنیای آشوب ناک هزاره سوم با بی‏ثباتی، پیچیدگی، غیر قطعی بودن و ابهام مواجه بوده که متاسفانه در این عصر نیز بشریت با یکی از بحران‏های جدی، چند وجهی، چند سببی و یک تهدید استراتژیک یعنی اختلال مصرف مواد مخدر و روان گردانها روبرو شده و تقاضای مصرف مواد ، زمینه را برای روند فزاینده عرضه آن فراهم کرده است.
صرّامی افزود: طی ۱۴ سال اخیر، جامعه جهانی با روند افزایش ۳۲ درصدی مصرف کنندگان مواد مخدر و روان گردانها در طیف سنی ۱۵ تا ۶۴ سال مواجه شده به طوری که در سال ۲۰۰۶ میلادی، ۲۰۸ میلیون نفر مصرف کننده یکی از انواع مواد وجود داشته و در سال ۲۰۱۹ میلادی به ۲۷۵ میلیون نفر افزایش یافته است.
وی گفت: در عصر جهانی شدن و بواسطه تهاجمات اجتماعی و فرهنگی، متاسفانه وضعیت اختلال مصرف مواد در کشور در سه دهه اخیر در جمعیت عمومی ۱۵ تا ۶۴ سال کشور روند افزایشی داشته و بدین ترتیب جایگاه اختلال مصرف مواد در زنجیره مشکلات اجتماعی از آسیب اجتماعی به مسئله اجتماعی عبور کرده و در صورت استمرار می‏تواند به یک بحران اجتماعی تبدیل شود.
این مدرس دانشگاه در ادامه؛ مؤلفه های فرا سیستمی روندهای تاثیر گذار بر آینده اختلال مصرف مواد را روند اجتماعی، روند جمعیت شناختی، روند بی ثبات کننده‏های اقتصادی، روند تغییر در سبک زندگی و ارزش‏های اجتماعی، روند نیروی کار، روند سرعت تحولات و رشد فنآوری‏های پیشرفته در امر تولید مواد، روند مصرف و روند امنیتی در عرصه تقویت جرائم سازمان یافته برشمرد.
صرّامی، ضمن بر شمردن ۴۳ متغیر در زمینه‏های مختلف اعم از بیکاری، کاهش تعاملات اجتماعی، مهاجرت و رشد شهرنشینی، افزایش فشار – استرس و اختلالات خلقی، احساس ناکامی و ناامیدی و نابردباری در روابط اجتماعی، شکاف بین نسلی، شکل گیری پدیده خودمداری و توجه به خود و منافع فردی ، بحران هویت، افزایش لذت طلبی افراطی و هیجان خواهی ، شکاف و گسست در میان خرده فرهنگ‏ها و گروه‏های اجتماعی، بروز چند پارگی فرهنگی، رشد مصرف گرایی، فریب های فرهنگی و تقویت باورهای غلط در زمینه مصرف مواد، تضعیف ارزش های سنتی، بروز نافرمانی های اجتماعی، لجبازی و مخالف خوانی، تنوع و تکثر مواد و دسترسی نسبی به انواع مواد، تضعیف کارکرد و نظارت خانواده، افزایش نابرابری‏های اقتصادی و تعمیق شکاف طبقاتی، اشتغال غیر قانونی در خرید و فروش مواد، بهره گیری قاچاقچیان از دارک نت و فضای مجازی در توزیع و تبلیغ مصرف مواد برای جذب مشتریان جدید، تسلط توزیع کنندگان به فنآوری های نوین برای انتقال مواد ، ضابطه مند نمودن مصرف بعضی از مواد توسط برخی از کشورها، افزایش تولید و دپوی تریاک و ماری جوانا ناشی از استقرار دو دهه آمریکاییها در افغانستان، بهره گیری از قاچاق مواد مخدر برای تامین مالی تروریسم و تشدید جرایم سازمان یافته و پدیدار شدن مسیرهای جدید در انتقال مواد از طریق مرزهای آبی را از جمله عوامل تاثیر گذار بر آینده اختلال مصرف مواد در اقشار اجتماعی دانست و تاکید کرد: پیش بینی روند تا سال ۲۰۲۵ میلادی در جامعه جهانی حکایت از کاهش سن و رشد بروز و شیوع مصرف ترکیبی و هم زمان مواد مخدر، روان گردانها و همچنین داروهای مخدر و محرک در نوجوانان، جوانان، بانوان، شاغلین و افراد تحصیل کرده داشته ضمن آنکه براساس نتایج مطالعه صورت پذیرفته، در سال ۱۴۰۴کشورمان نیز با افزایش روند تعداد مصرف کنندگان مستمر مواد مواجه خواهد شد.
وی گفت: الزامات این عصر برای مهار و کنترل اختلال مصرف مواد مخدر و روان گردانها عبارت است از عمیق نگری یعنی مبتنی شدن تمامی اقدامات بر شواهد علمی، دقیق نگری یعنی واکاوی و تصویر واقعی مشکل، رویکرد سیستماتیک یعنی نگاه جامع- منسجم با تقویت کار جمعی توسط همه سازمانهای مردمی و دولتی با نقشه راه مشخص، اقدامات و تدابیر کنشی و برنامه اقدام و همچنین ارزشیابی مستمر میزان اثربخشی آنها.
مدیر کل دفتر تحقیقات و آموزش ستاد تاکید کرد: اعمال مدیریت هدفمند، ارگانیک همراه با خلاقیت،هوشمندی، پویایی و چابکی، سرعت عمل، حساسیت و دغدغه مستمر در تمامی لایه‏های تصمیم ساز و تصمیم گیر کشور، کارکرد صحیح خرده نظام‏های فرهنگی، اقتصادی و اجتماعی، توجه به کیفی گرایی و سرمایه گذاری و اولویت بخشی به برنامه‏های پیشگیری اولیه از اعتیاد، شناخت نقشه خُلقی جامعه و تحقق نسخه‏های بومی برای گروههای هدف، توجه عمیق به نهاد خانواده و افراد در معرض خطر، بهره گیری حداکثری از تمامی ظرفیتها به ویژه ظرفیت دینی، افزایش نرخ سطح پوشش برنامه‏ها در کانون های هدف جامعه، تهیه پیوست‏های فرهنگی و اجتماعی برای تمامی طرح‏ها، مقتدرسازی تشکل های اجتماعی و تقویت گفتمان و اهتمام اجتماعی و کارکرد شبکه‏ای سازمانهای مردم نهاد، کاهش دسترسی به مواد و استاندارد سازی شیوه‏های درمان و حمایت‏های اجتماعی از معتادان بهبود یافته را از مهمترین شاخص‏ها در مهار و کنترل اعتیاد در سطح کشور عنوان داشتند.
صرّامی در خاتمه یادآور شد: در جهاد مقدس مبارزه با مواد مخدر و روان گردانها خستگی ناپذیری ، حوصله مندی و ایفای نقش موثر توسط تمامی لایه های اجتماعی به خصوص مراکز علمی و دانشگاه ها برای تقویت مرزهای دانش اعتیاد، موجب موفقیت در کنترل اختلال مصرف مواد در کشور خواهد شد.