تاکید بر اصل مسئولیت مشترک در مبارزه با موادمخدر

امیرعباس لطفی در نشست سیاست‌گذاری مشورتی ابتکار میثاق پاریس گفت: چنانچه به موضوع موادمخدر در افغانستان كه هدف اول ابتكار ميثاق پاريس است، در يك مجموعه کلی‌تر نگاه كنيم: محصول ناخواسته (مواد افيوني) آن كشور با ساير جرائم سازمان‌یافته پيوند خورده و منشأ مالي اقدامات خرابکارانه در آن كشور، منطقه و جهان را تأمین می‌نماید و از طرفي، مواد افيوني سبب شده است تا سالانه بيش از یک‌صد هزار نفر و اغلب در اروپا جان خود را از دست دهند و از طرف ديگر، هر روز با مصاديقي از اقدامات خرابكارانه در مناطق دور و نزديك حتي در اروپا که مقصد همکاری‌ها در چارچوب ابتکار میثاق پاریس است، شاهديم كه بخش قابل توجهي از منشأ مالي آن را تجارت غیرقانونی موادمخدر تشكيل مي‌دهد.
وی افزود: یکی از دلایل حضور نیروهای ائتلاف بین‌المللی در افغانستان، مقابله با بنیان‌های مالی اقدامات تروریستی از طریق مهار کشت و تولید مواد افیونی در افغانستان بود و اسف‌بار تر آنکه، بیش از دو دهه حضور نیروهای ائتلاف در افغانستان، هیچ ثمره‌ای غیر از تشدید روند رو به تزاید سطح کشت و تولید و مصرف مواد افیونی و حشیش و گسترش تولید متامفتامین در افغانستان و کشورهای منطقه از خود برجای نگذارده است. خلاصه آنکه، ائتلاف غربی در طول ۲۰ سال حضور خود در افغانستان نتوانست کاری در مورد موادمخدر انجام دهد.
مدیرکل دفتر روابط بین الملل ستاد اظهار داشت: هم اکنون با به قدرت رسیدن طالبان در افغانستان، موضع این گروه در خصوص موادمخدر روشن نیست؛ ضمن آن‌که فقر اقتصادی امکان دارد تا مردم فقیر و کشاورزان را بیش از پیش به سمت کشت و تولید موادمخدر سوق دهد. بنابراين، نه تنها مشكل جامعه جهاني و به خصوص جمهوري اسلامي ايران كه در خط مقدم مقابله با ورود و ترانزيت موادمخدر می‌باشد، كماكان ادامه دارد، بلكه به سبب پايداري بازارهای بین‌المللی مصرف و احتمال افزايش قيمت مضاعف خواهد شد.
لطفی بیان کرد: شيوع تولید و مصرف محرک‌های نوع آمفتامين و تغيير الگوي مصرف از مواد سنتي به روان‌گردان‌ها و صنعتي بخصوص در ميان قشر جوان در منطقه از ديگر نگرانی‌های ماست. اين امر، در كنار تحركات گروه‌های افراطی‌گری و خشونت‌گرای مسلح به تجهيزات مدرن نظامي كه تجارت غیرقانونی مواد، از منابع مالي آن‌ها به شمار می‌آید، بسيار نگران‌کننده‌تر خواهد بود؛ بنابراین، مبارزه با جريان غیرقانونی موادمخدر با تکیه بر «اصل مسئوليت مشترك»، وظیفه‌ای است كه تمام كشورها اعم از كشوري كه در آن كشت و توليد می‌شود، كشورهاي واقع در مسير ترانزيت و مصرف كننده بايد به آن عمل کنند.
وی به رئوس فعالیت‌ها و اقدامات جمهوری اسلامی ایران در راستاي اهداف ابتكار ميثاق پاريس در زمینه‌های مختلف مبارزه با موادمخدر اشاره کرد و گفت: در بخش كاهش عرضه، جمهوري اسلامي ايران برنامه‌های كنترل و انسداد مرز در نوار شرقي كشور با افغانستان و پاكستان را ادامه و اين اقدامات را به مرزهاي غربي در مسير بالكان گسترش داده است. عليرغم برخي محدودیت‌های ناشی از تحریم‌های یکجانبه و ظالمانه که کشور از بابت به‌کارگیری تجهیزات مدرن از آن رنج می‌برد، ما توانسته‌ایم تا مبادي ورودي و خروجي کشور (زميني، هوايي و آبي) را متناسب با وضعیت مناطق مرزی، تقويت و تجهيز نموده و ظرفیت‌های كمي و كيفي نيروها را دهیم.
مدیرکل دفتر روابط بین الملل ستاد افزود: در ادامه همین اقدامات، در سال ۲۰۲۰، دستگاه‌های مقابله‌ای کشور موفق شدند تا حدود ۱۱۵۰ تن (یک هزار و یک‌صد و پنجاه تن) انواع موادمخدر از جمله بیش از ۳۱ تن هروئین، ۲۷ تن مرفین، بیش از ۲۰ تن متامفتامین (شیشه) و حدود ۱۰۸ تن حشیش کشف نمایند. منشأ كليه موادمخدر مكشوفه افغانستان و مقصد عمده آن‌ها بازارهای بین‌المللی مصرف در اروپا بوده است.
لطفی گفت: همچنين طي نه ماهه اول سال ۲۰۲۱، نيز بیش از ۸۶۰ تن انواع موادمخدر از جمله ۲۲ تن هروئین، ۳۰ تن مرفین، ۱۰۰ تن حشیش و نزدیک به ۱۷ تن مت آمفتامین (شیشه) کشف گردیده که نسبت به مدت مشابه سال گذشته حدود ۱۱ درصد افزايش داشت. در اين مسير، جمهوري اسلامي ايران، اولين قرباني ترانزيت مواد‌مخدر، از مبدأ افغانستان به مقصد بازارهاي مصرف در اروپا بوده و می‌باشد.
وی بیان کرد: در بخش كاهش تقاضا نیز “سند جامع پيشگيري اوليه از اعتياد”، نقشه راه كشور در حوزه پيشگيري اوليه از اعتياد به شمار می‌رود. اين برنامه، كاهش نرخ بروز اعتياد از طريق تحت پوشش قرار دادن آحاد جمعيت كشور در کانون‌های عمده برنامه‌های پيشگيري مانند خانواده، محیط‌های آموزشي (مدارس و دانشگاه‌ها)، محیط‌های كاري (شامل اداري، صنعتي نظامي و كارگري) و محله‌ها را تحت پوشش دارد. از اهم اقدامات به عمل آمده در این حوزه، می‌توان به آموزش سبک‌های فرزند پروري و مهارت‌های زندگي به خانواده‌ها، توسعه خط ملي مشاوره اعتياد، تدوين مطالب در كتب دانش آموزان در مقاطع مختلف تحصيلي، تربيت نيروي انساني متخصص در امر پيشگيري، اجراي برنامه اجتماع‌محور و برپايي نمايشگاه هاي دايمي و سيّار، اشاره کرد.
مدیرکل دفتر روابط بین الملل ستاد گفت: درمان و کاهش آسيب از محورهاي اصلي استراتژي متوازن كشور در زمينه مبارزه با موادمخدر محسوب می‌گردد. از مزیت‌های برنامه‌های درماني كشور می‌توان به تنوع آن مانند استفاده از درمان‌های نگهدارنده، مداخلات رواني و اجتماعي به صورت سرپايي و اقامتي و بهره‌گیری از شیوه‌های مختلف علمي براي درمان و بازتواني افراد مبتلا به اختلال مصرف مواد، اشاره کرد.
لطفی بیان کرد: اجراي برنامه‌های كاهش آسيب در كشور موجب شده است تا شيوع اچ اي وي/ ايدز در معتادان تزريقي كنترل گردد. لازم به ذكر است كه بيش از ۸۰% برنامه‌های كاهش آسيب و درمان در كشور توسط بخش خصوصي و سازمان‌های مردم‌نهاد اجرا می‌شود. همچنین جا دارد تا به اطلاع برسانم که در سال ۲۰۲۰، مرکز ملی مطالعات اعتیاد ایران از سوی سازمان ملل متحد به‌عنوان مرکز منطقه‌ای درمان اختلالات ناشی از سوء مصرف موادمخدر تعیین و معرفی گردید.
وی با اشاره به بخش مقابله با پولشوئي و ارتقاء همکاری‌هاي منطقه‌ای و بین‌المللی گفت: در اين بخش می‌توان به همكاري و فعال‌تر شدن کمیته‌های شناسايي اموال ناشي از قاچاق موادمخدر و ضبط و مصادره عوايد ناشی از آن، همكاري سازنده و اجراي پروژه‌های مشترك با دفتر UNODC، همكاري با INCB در زمينه نظارت بر واردات و صادرات داروهاي تحت كنترل و مقابله با انحراف پيش سازهاي شيميايي، ارتقاء همکاری‌هاي عملياتي و بين مرزي،‌ مشاركت فعال در ابتكارات بین‌المللی و منطقه‌ای همانند ابتكار سه‌جانبه، ابتكار كشورهاي ساحلي درياي خزر، کنفرانس سیکا، سازمان همكاري اقتصادي اكو، برنامه منطقه‌ای افغانستان و كشورهاي همجوار، امضاي اسناد همكاري با كشورهاي منطقه و فرامنطقه، مبادله اطلاعات عملياتي بين سازماني و فراملي و اعزام و پذيرش افسران رابط موادمخدر میان کشورها، اشاره کرد.
مدیرکل دفتر روابط بین الملل ستاد گفت: هیئت جمهوري اسلامي ايران بر اين باور است كه ابتكار ميثاق پاريس به عنوان ابتكاري مشترك براي مقابله با قاچاق مواد افيوني از منشأ افغانستان بايد بر نقاط مشترك و اولویت‌دار در زمينه مبارزه با موادمخدر متمركز گردد و الا اين امر می‌تواند به غفلت از معضل اصلي و ریشه‌های آن‌که هدف محوري چنين نشستي است منجر شود. ماهيت انساني اين مسئله مستلزم رويكردي همگرا و همكاري جامعه جهاني در سطوح مختلف بر اساس اصل مسئوليت مشترك می‌باشد.
لطفی در ادامه توصیه‌های هیئت جمهوري اسلامي ايران را در قالب بيانيه وين – ابتكار ميثاق پاريس مطرح کرد و گفت: لازم است برنامه توسعه پايدار و كشت جايگزين معطوف به توقف كشت و توليد در منشأ افغانستان در اولويت برنامه‌های ابتكار ميثاق پاريس قرار گيرد.
مدیرکل دفتر روابط بین الملل ستاد افزود: از ابتكار سه جانبه به‌عنوان برنامه‌ای از راهبرد رنگين كمان ميثاق پاريس از طريق تأمین امکانات فنی و تجهيزاتی، مبادله اطلاعات مربوط به فعاليت باندهاي قاچاق موادمخدر، پيش سازهاي شيميايي، مواد روان‌گردان‌ها بخصوص به JPC كه در حقيقت بازوي عملياتي ابتكار مذكور است، حمايت گردد.
لطفی گفت: راهكار عملياتي براي مقابله با قاچاق و انحراف پيش سازهاي شيميايي كه اغلب در قالب محموله‌های تجاري انجام می‌گیرد، اتخاذ شود و در اين ارتباط به تقويت همکاری‌های مبادله اطلاعات بين كشورهاي عمده صادر كننده پيش سازها به مقصد افغانستان و كشورهاي در مسير ترانزيت و افغانستان تأکید می‌شود.
وی گفت: انگيزه اصلي گروه‌های قاچاق، كسب درآمد هنگفت است، لازم است در مهار مسئله جهاني موادمخدر، ‌رويكرد كلي نگرانه از سر مزرعه (FARM GATE) تا باجه بانك (BANK GATE) مدنظر قرار گيرد. همکاری‌های اطلاعاتي كشورها براي مقابله با پول‌شوئی مهم تلقي می‌گردد.
مدیرکل دفتر روابط بین الملل ستاد ادامه داد: ضرورت دارد از كشورهاي واقع در مسير ترانزيت از طريق مساعدت فني و تجهيزاتي بر اساس اصل مسئوليت مشترك حمايت گردد و از طرح مسائل حاشیه‌ای كه تنها به نفع مافياي بین‌المللی موادمخدر منتج خواهد شد، پرهيز شود. همچنین انتقال دانش در زمينه كاهش آسيب، درمان، بازتواني و بازگشت معتادان به جامعه از استلزامات ديگر براي مهار مسئله جهاني موادمخدر است، كه بر آن تأکید می‌شود.
لطفی در پایان اظهار امیدواری کرد که اين اجلاس بتواند گام مثبتي در جهت مهار مسئله جهاني موادمخدر از منشأ و در منشأ افغانستان بردارد؛ هيئت جمهوري اسلامي ايران بر اين عقيده است كه ابتكار ميثاق پاريس از جمله چهارچوب‌های مؤثر در ساختار بین‌المللی است كه حداقل در زمينه تسهيل همکاری‌ها ميان ذينفعان به توفيقاتي دست یافته است.