مدیرکل درمان و حمایت‌های اجتماعی ستاد مبارزه با مواد مخدر، با تأکید بر اینکه اعتیاد احتمال ابتلا و مرگ ناشی از کرونا را افزایش میدهد، گفت: کرونا در همه دنیا موجب افزایش بیکاری و کاهش درآمدها شده است و همه این مسائل بر اعتیاد مؤثر است.
رضا تویسرکان‌منش، مدیرکل درمان و حمایت‌های اجتماعی ستاد مبارزه با مواد مخدر، در گفت‌وگو با ایکنا، به تشریح تأثیر شیوع کرونا در حوزه اعتیاد و مواد مخدر پرداخت و گفت: دفتر جرائم و مواد سازمان ملل متحد اخیراً شش گزارش مفصل منتشر کرده که در گزارش اول تأثیر کرونا بر تجارت مواد مخدر مورد بررسی قرار گرفته است. در این گزارش اعلام شده که به دلیل محدودیت‌ها در خطوط هوایی روش‌های حمل مواد از طریق این خطوط کاهش یافته و در مقابل انتقال مواد از طریق پست و به صورت فردی افزایش یافته است.
وی اضافه کرد: در این گزارش اشاره شده که ترکیب استفاده از مواد نیز در جهان تغییر کرده و استفاده از مواد مخدر صنعتی که می‌توان آنها را از طریق مواد شیمیایی تولید کرد، بیشتر شده است. میزان دسترسی به ترک و درمان اعتیاد نیز در دنیا کمتر شده است.
افزایش استفاده از مواد مخدر در دوران کرونا
مدیرکل درمان و حمایت‌های اجتماعی ستاد مبارزه با مواد مخدر، در خصوص نتیجه‌گیری این گزارش‌ها، گفت: این گزارش نتیجه‌گیری کرده است که بحران کرونا اثر نامطلوبی بر مدیریت اعتیاد در دنیا داشته و ظاهراً میزان شیوع و بروز استفاده از برخی مواد در این دوران افزایش پیدا کرده است.
وی در پاسخ به این سؤال که آیا در ایران نیز حمل و نقل و الگوی مصرف مواد تغییر کرده است؟ گفت: کرونا بر قیمت تمام شده مواد، هزینه انتقال مواد و الگوی مصرف مواد تأثیر داشته است. بحران کرونا موجب کاهش دسترسی به مواد شده و به دلیل محدودیت‌های تردد زمینی و هوایی انتقال را سخت‌تر و دسترسی را برای معتادان کمی دشوارتر کرده است و به همین دلیل در ایران نیز در الگوهای مصرف تغییراتی در حال رخ دادن است و به نظر می‌رسد اگر بحران کرونا ادامه داشته باشد، تغییراتی در نمای مصرف مواد مخدر در کشور خواهیم داشت.
تویسرکان‌منش در پاسخ به این سؤال که آیا این مسئله موجب تغییر الگوی درمان و داروهای مورد استفاده در درمان اعتیاد نیز خواهد شد؟ گفت: بله؛ اثر کرونا موجب تجدیدنظر در روش‌های درمانی ما شده است، برای مثال مراکز اقامتی و کمپ‌های ماده ۱۵ که افراد به صورت خود معرف آنجا تحت درمان قرار می‌گرفتند، با توجه به اجتماع افراد و احتمال بالای سرایت کرونا محدود و مجبور به انجام فاصله‌گذاری در این مراکز شدیم.
وی ادامه داد: مراجعه به مراکز سرپایی و مطب‌ها نیز در ماه‌های اول شیوع کرونا برای همه بیماری‌ها از جمله اعتیاد کاهش پیدا کرد. همچنین دسترسی به مراکز گذری ما دشوار شده بود. از سوی دیگر جمع‌آوری معتادان متجاهر به دلیل محدودیت‌های کرونایی کمتر شد؛ اگر چه در ادامه این جمع‌اوری بیشتر شد اما همه این موارد موجب می‌شود الگوی درمان تغییر کند.
کمتر شدن دسترسی به درمان اعتیاد در سراسر دنیا
مدیرکل درمان و حمایت‌های اجتماعی ستاد مبارزه با مواد مخدر، اظهار کرد: مراکز درمان‌مدار و TC که با روش‌های غیردارویی اقدام به درمان می‌کردند نیز تحت تأثیر کرونا قرار گرفتند و هم در ایران و هم در کل دنیا دسترسی سوء مصرف کنندگان مواد به درمان و خدمات بهداشتی درمانی کمتر و این مسئله پیامدهای منفی بر این قشر داشته است.
وی در ادامه به بیان تأثیرات غیرمستقیم کرونا بر مسئله مواد مخدر و سوء مصرف‌کنندگان این مواد پرداخت و گفت: کرونا در همه دنیا موجب افزایش بیکاری و کاهش درامدها شده است و همه این مسائل بر اعتیاد مؤثر است. وقتی زمینه‌های افسردگی، بیکاری و بی‌پولی در یک جامعه افزایش می‌یابد، یکی از معلول‌ها بحث اعتیاد است و این عجیب نیست که به صورت غیرمستقیم کرونا باعث بدتر شدن شرایط اعتیاد در کشورها شود. از سوی دیگر اولویت اول ظرفیت بهداشت و درمان کشور کروناست، بنابراین بسیاری از ظرفیت‌های درمانی کشور پُر است و محدودیت‌هایی در بحث درمان‌های دارویی و غیر دارویی اعتیاد ایجاد شده است.
مدیرکل درمان و حمایت‌های اجتماعی ستاد مبارزه با مواد مخدر، در خصوص اقداماتی که برای کاهش بحران اعتیاد در شرایط کرونا انجام شده است، گفت: جلسات متعددی داشتیم و چندین دستورالعمل به مراکز نگهداری و درمان سرپایی اعتیاد ارسال و تلاش کردیم با رعایت پروتکل‌های بهداشتی به شرایط درمانی قبل بازگردیم. مثلاً در مراکزی که داروهای ترک اعتیاد به صورت روزانه در اختیار معتادان قرار می‌‌گرفت، مقدار دارو افزایش یافت تا در منزل از آن استفاده شود. دستورالعمل‌‌ها هر روز در حال تدوین، تکمیل و ابلاغ است و به نظر می‌رسد باید به زندگی با کرونا عادت کنیم.
آیا معتادان کرونا نمی‌گیرند؟
تویسرکان‌منش در واکنش به شایعات مطرح شده در خصوص عدم ابتلای معتادان به کرونا، گفت: از آنجایی که معتادان دارای سیستم ایمنی ضعیف‌تری هستند، تغذیه نامناسب داشته و دسترسی کمتری به بهداشت و درمان دارند و به نوعی جزء گروههای طرد شده جامعه محسوب می‌شوند، به صورت معمول میزان شیوع بیماری‌های عفونی در میان آنها بالاتر است. بنابراین خیلی منطقی بود که عوارض و مرگ ناشی از کووید ۱۹ در میان معتادان بیشتر باشد.
وی تصریح کرد: ۱۰۰ درصد مطالعات متعددی که در خصوص اعتیاد و ابتلا به کرونا صورت گرفته نشان میدهد معتادان جزء گروههای پرخطر در ابتلا و مرگ ناشی از کرونا هستند. اما اتفاق عجیبی که در ایران رخ داد شایعه‌ای بود که مطرح می‌کرد معتادان به کرونا مبتلا نمی‌شوند و اگر مبتلا شوند هم نمی‌میرند. اما هیچ مرکز تحقیقاتی و علمی‌ای این ادعا را تأیید نکرده و این مسئله فقط در فضای مجازی مطرح شد که ابتدا جنبه طنز داشت اما کم کم به روشی برای جلب دنبال کننده و فالوور تبدیل شد و اکنون نیز در حال تبدیل شدن به ابزاری در دست تاجران مواد مخدر است که جوانان بیشتری را مبتلا کنند.
تویسرکان‌منش اظهار کرد: بررسی‌ها نشان میدهد استان‌هایی که در آنها مصرف مواد بیشتر است ابتلا به کرونا نیز بیشتر است. برای مثال معتادانی که در کرمان جمع‌آوری شده بودند، بیشترین میزان تست مثبت کرونا را داشتند. البته از آنجایی که دسترسی معتادان به انجام تست کرونا کمتر است آمار دقیقی از میزان ابتلای دقیق این گروه به اعتیاد وجود ندارد اما وقتی در مرحله غربالگری از معتادان تست می‌گیریم، میزان تست مثبت آنها بسیار زیاد است.
کرونا در میان معتادان، مرگ بیشتری در پی دارد
وی اضافه کرد: در حال حاضر ده‌ها مقاله در منابع معتبر منتشر و اعلام شده است که کرونا در میان معتادان شدید‌تر بوده و مرگ بیشتری در پی دارد.
مدیرکل درمان و حمایت‌های اجتماعی ستاد مبارزه با مواد مخدر در خصوص شبه‌مقاله‌ای که از سوی دو پرستار شهرستان بم در یک نشریه منتشر شده است، گفت: این یادداشت بدون داوری علمی در این نشریه غیر معتبر منتشر شده است. وقتی محتوای این مطلب را بررسی کردیم مشخص شد که از هیچ روش علمی‌ای در جمع‌آوری اطلاعات آن پیروی نشده است اما نتیجه‌گیری شده که در استان‌هایی که مصرف مواد بالاست میزان ابتلا به کرونا کمتر است. کاملاً این مسئله را تکذیب و اعلام می‌کنیم این مطلب کاملاً مغایر با نتایج تحقیقات متقن علمی است.
وی در پایان به خانوادهها هشدار داد که به نظر می‌رسد این مسئله که ماده مخدر تأثیر پیشگیرانه از کرونا دارد از جنبه طنز و سرگرمی در فضای مجازی خارج شده و تبدیل به وسیله‌ای هدفمند برای آسیب‌زدن به خانوادهها شده است و شاید در آینده مشخص شود که پشت پرده‌ای برای گسترش تجارت مواد مخدر در این است و خانوادهها باید هشیار باشند و مطالب را فقط از منابع موثق وزارت بهداشت و رسانه‌های رسمی کشور دریافت کنند. ما از خانوادهها درخواست داریم که مراقب فرزندان خود در مقابل این شایعه‌‌ها باشند.