معاون کاهش تقاضا ستاد مبارزه با مواد مخدر ریاست جمهوری با تاکید بر جایگاه رسانه‌ها در حوزه مبارزه با مواد مخدر، با اشاره به نتایج یک تحقیق، این انتقاد را مطرح کرد که «حجم برنامه‌ها از نظر مردم خوب است اما به طور کلی توجه مردم به رسانه‌هایی مثل تلویزیون کمتر شده است. مردم از اثر بخشی رسانه راضی نبودند و فکر می‌کردند رسانه بیشتر در حوزه اطلاع رسانی کار می‌کند و مدام عدد و رقم می‌خواهد.»
به گزارش ایسنا، در نشست تخصصی «مواد مخدر و رسانه» که امروز (۱۰ تیر ماه)، در دفتر مطالعات و برنامه‌ریزی رسانه‌ها برگزار شد، امیر حسین یاوری (معاون کاهش تقاضا ستاد مبارزه با مواد مخدر ریاست جمهوری)، علی متقیان (مدیرعامل ایسنا)، علی مزینانی (مدیر عامل روزنامه هفت صبح) و گیتا علی‌آبادی (مدیر کل دفتر مطالعات و برنامه ریزی رسانه ها) حضور داشتند.
در ابتدای این نشست، امیرحسین یاوری، معاون کاهش تقاضا ستاد مبارزه با مواد مخدر ریاست جمهوری با یادآوری اینکه تاکنون افراد بسیاری در راه مبارزه با مواد مخدر شهید شده‌اند، گفت: در هفت سال گذشته تولید مواد مخدر هفت برابر شده است. ما در همسایگی کشوری هستیم که بزرگترین تولیدکننده موادمخدر است. افعانستان در گذشته سالانه ۸۰۰ تن مواد مخدر تولید می‌کرد که پس از آمدن امریکا خیلی بیشتر شده است. مشکل اساسی چند سال گذشته این است که درصد این تولید اکنون از تریاک به شیشه تبدیل شده که اثرات مخبرش خیلی سریع‌تر بروز می‌کند. ما در ایران حدود دو میلیون و هشتصد و دو هزار نفر مصرف‌کننده و حدود یک میلیون و ششصد هزار نفر هم مصرف‌کننده تفننی داریم. این‌ها در مسیر اعتیاد هستند و در جشن ها یا مراسم‌ها مصرف می‌کنند و اعتقاد دارند معتاد نیستند و هر وقت بخواهند ترک می‌کنند.
یاوری افزود: میانگین سن شروع اعتیاد ۲۴ سال است. درمان اعتیاد بسیار کار سختی است و مثل فیلم ها نیست که در عرض یک هفته فرد بیمار درمان شود. دارو هم بخش موچکی از درمان است. میانگین موفقیت ترک اعتیاد در دنیا ۱۰ درصد است و ترک برای جوانان کار سخت‌تری است و تقریبا می‌توان گفت که کارتون خواب‌ها بیشتر میتوانند ترک کنند.
او ادامه داد: گروه‌های زیادی در این زمینه کار می‌کنند. در حوزه ژنتیک می‌توان فهمید اگر کسی قرار است مصرف کند چه ماده‌ای را مصرف خواهد کرد.
معاون کاهش تقاضا ستاد مبارزه با مواد مخدر ریاست جمهوری با اشاره به ویدیویی از یک معتاد که مدتی پیش در شبکه‌های اجتماعی دست به دست می‌شد و شخص معتاد در آن ادعا می‌کرد معتادان کرونا نمی‌گیرند، گفت: اتفاقا تحقیقات نشان داده که اگر معتادان کرونایی به بستری شدن برسند، شانس زنده ماندشان کمتر از بقیه است.
او در ادامه جوانان و کارگران را دو قشری معرفی کرد که بیشتر در دام اعتیاد می‌افتند و اینگونه عنوان کرد که گل، ماده مخدری است که جوانان را درگیر کرده است و تریاک کارگران را.
او گفت: برخلاف تصور عموم که گل را بی‌ضرر می‌دانند، گُل همان حشیش است که افزودنی‌های شیمیایی هم دارد.
یاوری همچنین شرایط سخت کاری مثل کار در معادن را یکی دیگر از عوامل افزایش اعتیاد دانست.
او درباره کارکردهای رسانه در زمینه مبارزه با مواد مخدر گفت: اطلاع رسانی، آموزش و بسیج اجتماعی در ستاد برای ما خیلی مهم است. امروز که با هم صحبت می‌کنیم ۱۲ هزار مدرسه دوره‌های آموزش را در این زمینه دیده‌اند و تا سال آیندهه کل مدارس کشور را تحت پوشش قرار می‌دهیم. ترویج ضد هنجار بودن اعتیاد، آگاهی دادن به مردم نسبت به پیامدهای اعتیاد و ترویج مشارکت‌های مردمی در برخورد با معتادان از مسائلی است که مورد توجه ستاد است.
یاوری افزود: یکی از مشکل‌های ما این است که معتادان پس از ترک، در خانواده و جامعه پذیرفته نمی‌شوند و به آن ها کار داده نمی شود که انتظار داریم رسانه ها روی این موضوع کار کنند.
این مقام مسوول در حوزه مبارزه با مواد مخدر در ادامه درباره تاثیر رسانه‌ها در این حوزه عنوان کرد: تحقیقی را درباره میزان اثربخشی رسانه‌ها در حوزه مواد مخدر انجام دادیم که نشان می‌داد حجم برنامه‌ها از نظر مردم خوب است اما به طور کلی توجه مردم به رسانه‌هایی مثل تلویزیون کمتر شده است. مردم از اثر بخشی رسانه راضی نبودند و فکر می‌کردند رسانه بیشتر در حوزه اطلاع رسانی کار می‌کند و مدام عدد و رقم می‌خواهد. تحلیل نمی‌خواهد وکارشناس‌ها هم خیلی حوصله تحلیل و بررسی ندارند و فقط اعداد و ارقام را اعلام می‌کنند. کار کردن با دیتا نشان می دهد هنور در همان سطح دیتا مانده‌ایم. مردم به طور کلی برنامه‌های پیشگیری را کم می‌دانستند. نکته دیگر این است که مردم می‌گویند رسانه‌ها با دستگاه‌های مربوط با هم ارتباط ندارند. وقتی می‌خواهیم کاری را انجام دهم لازهمه‌اش جلسه و صحبت با متخصصان آن حوزه است.
در این نشست همچنین علی متقیان، مدیرعامل ایسنا وظیفه رسانه ها را اطلاع رسانی از عواقب اعتیاد دانست و گفت: می توان پذیرفت و قبول کرد که در این سالها در مبارزه با آشنایی جامعه با مضرات مواد مخدر موفق عمل نکرده ایم. اگر در این سال‌های مبارزه با مواد مخدر درست عمل کرده بودیم و مردم را با خطرات واقعی این بلای خانمان سوز آشنا کرده بودیم . شاید امروز این تعداد معتاد ناخواسته نداشتیم.
هرچند در این زمینه شاهد تغییر سیاستهای دست اندر کاران مبارزه با مواد مخدر از مسیر صرفا «مبارزه» به سوی «پیشگیری» از اعتیاد هستیم ، اما آمارهای رو به رشد اعتیاد ، گویای اثربخشی نه چندان مناسب روش‌های در پیش گرفته شده و آگاهی مردم دارد.
متقیان افزود: در بررسی دلایل اعتیاد به مواد مخدر می توان به این نتایج دست یافت ۱.معتادان یکی از دلایل گرایش خود به مواد مخدر را ، ناآگاهی و جهالت عنوان می‌کنند.۲.بخشی از به دام افتادگان بر این عقیده اند که با یک بار استفاده معتاد نمی‌شوم و یا این مواد اعتیاد آور نیست؛ عده‌ای هم بخاطر عدم توانایی نه گفتن به طرف مقابل که فروشنده یا بظاهر دوست است و یا بخاطر تحقیر نشدن در جمع معتاد شده‌اند. بخشی هم باحضور در یک مهمانی شاد و در یک پارتی نامتعارف و یا بهره‌مندی از اموال بی حساب پدر، از طریق دوستان بیمار و یا دشمنان خانواده هدفمند بدام افتاده اند. بخشی از معتادان بخاطر فرار از نگرانیهای شکم سیری و بخشی دیگر از روی فقر و گرسنگی و بیکاری و بدبختی به اعتیاد روی آورده‌اند. عده‌ای هم جوانان سرکشی بودند که به اصطلاح خودشان برای رو کم کنی بدام افتادند. بعضی دیگر هم به عنوان کسب درامد موزع شدند و کم کم به اعتیاد روی آوردند.
این ها نمونه هایی است از معتادان امروز جامعه که همگی یک نظر واحد دارند و آن این است که ما نمی خواستیم معتاد شویم.
مدیر عامل ایسنا با بیان اینکه به نظر می‌آید قاچاقچیان در زمینه تبلیغات از ما موفق‌تر عمل کرده‌اند ادامه داد: بخشی از این جملاتی که اغلب مصرف کنندگان به زبان آورده اند حکایت از تبلیغات جذاب قاچاقچیان دارد که به نظر می‌رسد جلوتر از برنامه‌های مبارزه‌ای و پیشگیرانه ما عمل می‌کنند و می‌بینیم موفق هم بوده‌اند؛ باز هم جای خالی استفاده بهینه از ابزار قدرتمند رسانه برای مقابله با تبلیغات سوء سوداگران مرگ دیده می‌شود. متاسفانه به آسانی می‌بینیم یا می شنویم برگزاری مهمانی‌ها و دروهمی‌ها و یا پارتی‌های نامتعارف ، بدور از چشم دست اندرکاران ، محلی برای مصرف و تبلیغ روانگردانها و مخدرهای جدید شده است.
متقیان بیکاری ، کسب درآمد، کنجکاوی، تنهایی، رهایی از فشارهای روحی و روانی را از دیگر عوامل گرایش جوانان به اعتیاد عنوان کرد.
او مهمترین وظیفه رسانه‌ها را آگاهی دادن به مردم دانست و گفت: در گذشته بنابر نوع اطلاع رسانی درباره اعتیاد مردم معتاد را فردی وارفته کنار خیابان و بی‌خانمان می‌دانستند که هنوز هم این تصور باقی است این در حالیست که با تغییر الگوی مصرف و کاهش سن اعتیاد و گرایش جوانان و نوجوانان به مصرف روانگردانها و مخدرهای صنعتی، اعتیاد تغییر چهره داده و شاهد معتادانی شیک پوش و به اصطلاح یقه سفید هستیم. لذا رسانه‌ها بایستی علاوه بر آگاه سازی جامعه به این نکات توجه کنند: انواع مخدرهای نوپدید و صنعتی را به نحوی معرفی کنند که مخاطبان با آثار سوء آن آشنا شوند. همچنین از این پس برخلاف گذشته معتادان شیک پوش با قیافه‌ای آراسته را به مردم معرفی کنند چرا که معرفی چهره اصلی معتاد شیک‌پوش می‌تواند برای مخاطب درس آموز باشد. مردم باید تشخیص بدبختی اعتیاد در پشت این آراستگی ظاهری را از رسانه ها بیاموزند.
متقیان در ادامه از نقش موثر آموزش و پرورش هم سخن گفته و عنوان کرد: هرچند رسانه‌ها نقش مهمی در زمینه‌های نام‌برده دارند اما نباید از نقش آموزش و پرورش در اجرای سیاستهای پیشگیری از اعتیاد و آموزش مهارت‌های «نه گفتن» و آشنایی با عواقب مصرف مواد مخدر با توجه به جمعیت ۱۴ میلیونی تحت پوشش ساده گذشت.
او نقش این نهاد را در محورهای، آموزش «نه گفتن» به کودکان و نوجوانان، هدایت دانش‌آموزان مصرف کننده به سوی پاکی به جای برخورد قهری، جایگزینی برخورد پدرانه و بازسازی شخصیت دانش‌آموز بجای برخورد پلیسی و دستگیری و بازداشت، باز گرداندن کودکان آسیب‌دیده به آغوش خانواده به جای برخورد وحشت آور و ترساندن از عنوان کرد.
متقیان در ادامه گفت: نقدی هم بر کارشناسان و سیاستگذاران و برنامه‌ریزان حوزه جوانان نیز وارد است که آنگونه که باید نتوانسته‌اند با ایجاد برنامه‌های مفرح و شاد، موجبات جذب جوانان و نوجوانان به سوی برنامه‌هایی سالم را فراهم کنند .
مدیر عامل ایسنا گفت: نحوه برخورد با آسیب‌های اجتماعی از مسائل دیگری است که باید بدان پرداخته شود؛ وقت آن نرسیده که تجدید نظر کنیم . چرا محله هایی که آلوده شده و دهها بار آنرا پاک سازی کردیم بازهم آلوده است؟ آیا شناسایی فروشندگان جزو در پارکها برای نیروی انتظامی ما کار مشکلی است؟ چرا بوستانهای ما که محل تفریح خانواده ها است تبدیل به محل توزیع مواد شده است؟چرا علیرغم این همه سخت گیری باز هم روز بروز بد تر از دیروز شدیم؟ چرا مواد مخدر به جوانان و دانش آموزان کشیده شده؟
او در ادامه از سریال‌هایی که قاچاقچیان را افرادی ثرموتمند و متول معرفی می‌کنند انتقاد کرده و افزود: ما با این گونه سریال ساختن پیام می دهیم در این وادی آنقدر درامد هست که شما می توانی به این سرمایه و قدرت برسی که همه دربرابر تو زانو بزنند. این پیام بازدارنده نیست تشویق کننده است. وقتی پای پلیس بمیان می آید که آن شخص به همه امکانات و اموال و کاخ و تشریفات رسیده است. مخاطب نمی پرسد این اموال و قدرت یک شبه بدست آمده؟ در طول مدتی که این شخص قدرتی بهم زده پلیس کجا بوده است ؟
متقیان افزود: نباید بپذیریم مواد مخدر مانند کرونا در دنیای ما هم مسری است هم نا شناخته هم غیر قابل درمان. بلکه هم می توان جلوی سرایت آنرا گرفت و هم می توان درمان کرد و هم می توان به ابعاد گسترده آن دست یافت ولی بشرطی که مردم را بدرستی آگاه کنیم واعتماد مردم را بدست آوریم. باید برای درمان بیماران اعتیاد تلاش کنیم وطول مدت درمان معتادان را محدود به پاکی خون ندانیم . برای درمان همه معتادان نسخه واحد نپیچیم و درمان هرمعتاد را باشناخت دلایل ورود به اعتیاد شروع کنیم. به بیمار اعتیاد زندگی ببخشیم و اورا به جامعه برگردانیم.
علی مزینانی (مدیر عامل روزنامه هفت صبح) ازسه رویکرد برخود، رویکرد پزشکی و اجتماعی به عنوان سه رویکرد مبارزه با مواد مخدر نام برده و گفت: ما به آسیب های اجتماعی که اعتیاد در راس ان هاست کمتر پرداخته ایم.
تعداد معتادان افزایش داشته و روش ها به سمتی رفته که از تخصص و واقعیت دور شده است. رویکرد اول رویکرد مراکز دولتی یعنی برخورد و پاک کردن مناطق از معتادان است. رویکرد دیگر رویکرد پزشکی و وزارت بهداشت است. رویکرد بعدی رویکرد اجتماعی است که کمتر شده است.
تقریا دو سال پیش جریان گور خوابی معتادان رسانه ای شد که تبعات زیادی داشت و نهایتا آن‌ها را جمع کردند که این باز همان برگشتن به رویکرد اول است. و این یعنی پاک کردن صورت مسئله. بهزیستی هم به سمت رویکرد اول رفته و به دنبال جمع کردن معتادان است. با یان کار مسئله حل نمی شود و فقط پنهان می شود.
مزینانی افزود: ما در هر حوزه‌ای چند نفر داد زن داریم. که در بخش‌های مختلف هستند و داد زدنشان باعث می شود که ما بفهمیم چه خبر است . به دلایل عجیبی در حوزه اعتیاد بر خلاف دیگر حوزه ها داد زن ندارد تا مسائلش مطرح شود.
شخصی به من گفت درباره شیشه افغانی شنیده‌ای. گفتم نه. گفت آشژزخانه‌های شیشه جمع شده‌اند و افغانستان شیشه‌ای با زیر قیمت و اثر گذاری بیشتر را تولید می کند. صدای هیچکس در نیامد. در حوزه اعتیاد کسی که فارغ از جهت‌گیر های سیاسی برس کند و اطلاعاتی از کف بازار به رسانه‌ها بدهد نداریم.
مدیر عامل هفت صبح ادامه داد: به دلیل اینکه رویکرد دولت و تمام سازمان‌ها اجتماعی نیست، میان رسانه‌ها رقابتی ایجاد می‌شود که چیزهای جدید کشف کنند. مثل گور خواب و جدیدا قنات خواب.
مزینانی سوالات ساده‌ای است که اجتماع دارد مثل برخورد درست با معتاد که ما کار کردیم حتی خود مخاطب هم توجه نکرد. زیرا با این رویکرد استثنا پروری رسانه‌ها خبر آموزشی زدن دیگر مخاطب ندارد. برای همین سکوت کرده‌ایم و کمتر به آن می‌پردازیم. این مسابقه منفی بخش اجرایی و رسانه‌ای به بخش درمان و پیشگیری ضربه می‌زند. و ما حداقل کاری که کریدم این است که با آگاهی از این جریان خارج شده‌ایم.
گیتا علی آبادی مدیر کل دفتر مطالعات و برنامه ریزی رسانه ها هم با اشاره به اینکه هفته گذشته هفته مبارزه با مواد مخدر بوده است درباره اعتیاد به مواد مخدر توضیح داد: مواد مخدر هم درمان است هم درد. در برخی از داو ها وجود دارد اما استفاده نادرست از آن عواقب روحی روانی و جسمانی زیادی را برای انسان به دنبال دارد. در وهله اول خانواده و در وهله دوم اموزش و پرورش در اموزش دادن به فرزندن نقش مهمی دارند. در کنار آن ها رسانه ها هستند که جایگاه مناسبی در این زمینه دارند. رسانه ها نقش ازداع رسانی ا به خوبی میتوانند اجرا کنند از این رو در زمینه اعتیاد هم می توانند خیلی مهم باشند. هر چقدر آموزش بیشتر باشد بیشتر میتوانیم از خودمان مراقبت کنیم. درمان اعتیاد کار ساده ای نیست.
به گفته امیر حسین یاوری (معاون کاهش تقاضا ستاد مبارزه با مواد مخدر ریاست جمهوری)، مردم میتوانند با شماره گیری (۰۹۶۲۸) با کارشناسانی که اغلب پزشک هستند از ساعت ۸ صبح تا شب در ارتباط باشند و آن‌ها پاسخگوی تمامی سوالات مردم در خصوص اعتیاد خواهند بود.
