يك روانشناس باليني گفت: ناآگاهي والدين، ارتباط ضعيف والدين و كودك، فقدان انضباط در خانواده، خانواده متشنج يا آشفته و از هم گسيخته، احتمال ارتكاب به انواع بزهكاري‌ها مانند سوء مصرف مواد را در فرزندان افزايش مي‌دهد.
فاطمه مشيري در گفت‌وگو با روابط عمومي ستاد مبارزه با مواد مخدر با بيان اينكه اعتياد يك بيماري زيست‌شناختي، روانشناختي و اجتماعي است، گفت: عوامل متعددي در اتيولوژي سوء مصرف و اعتياد موثر هستند كه در تعامل با يكديگر منجر به شروع مصرف و سپس اعتياد مي‌شوند.
وي با اشاره به عوامل زمينه‌ساز مستعدكننده اعتياد گفت: شناسايي اين عوامل به‌منظور شناسايي افراد در معرض خطر اعتياد و اقدام‌هاي پيشگيرانه لازم براي آنان و انتخاب نوع درمان و اقدام‌هاي خدماتي، حمايتي و مشاوره‌اي لازم براي معتادان ضروري است.
مشيري در ادامه؛ عوامل مخاطره‌آميز مصرف مواد مخدر را شامل عوامل «فردي»، «بين فردي و محيطي» و «اجتماعي» دانست و گفت: دوره نوجواني،ژنتيك، پرخاشگري، اعتماد به نفس پايين، اختلال‌هاي رواني، افسردگي اساسي، نگرش مثبت به مواد و ترك تحصيل از عوامل مخاطره آميز فردي مي‌باشند.
وي ادامه داد: مخاطره‌آميز‌ترين دوران زندگي از نظر شروع به مصرف مواد، دوره نوجواني است. نوجواني دوره انتقال از كودكي به بزرگسالي و كسب هويت فردي و اجتماعي است. در اين دوره، ميل به استقلال و مخالفت با والدين به اوج مي‌رسد و نوجوان براي اثبات بلوغ و فرديت خود ارزش‌هاي خانواده را زير سوال مي‌برد. مجموعه اين عوامل، علاوه بر حس كنجكاوي و نياز به تحرك، تنوع و هيجان، فرد را مستعد مصرف مواد مي‌كند.
اين روانشناس باليني بيان داشت: افرادي كه نگرش‌ها و باورهاي مثبت و يا خنثي به مواد مخدر دارند، احتمال مصرف و اعتيادشان بيش از كساني است كه نگرش‌هاي منفي دارند. اين نگرش‌هاي مثبت شامل كسب بزرگي و تشخص، رفع دردهاي جسمي و خستگي، كسب آرامش رواني، توانايي مصرف مواد بدون ابتلا به اعتياد است.
مشيري در ادامه؛ غفلت از فرزندان، وجود الگوي نامناسب در خانواده، خانواده آشفته، دوستان مصرف‌كننده مواد، فقدان حمايت و شيوع خشونت و اعمال خلاف را از عوامل مخاطره‌آميز بين فردي و محيطي ذكر كرد و گفت: خانواده اولين مكان رشد شخصيت، باورها و الگوهاي رفتاري فرد است. خانواده علاوه بر اينكه، محل حفظ و رشد افراد و كمك به حل استرس و پاتولوژي است، منبعي براي تنش، شكل و اختلال نيز مي‌باشد.
وي افزود: ناآگاهي والدين، ارتباط ضعيف والدين و كودك، فقدان انضباط در خانواده، خانواده متشنج يا آشفته و از هم گسيخته، احتمال ارتكاب به انواع بزهكاري‌ها مانند سوء مصرف مواد را افزايش مي‌دهد. همچنين والديني كه مصرف‌كننده مواد هستند باعث مي‌شوند فرزندان با الگوبرداري از رفتار آنان مصرف مواد را يك رفتار بهنجار تلقي و رفتار مشابهي پيشه كنند.
اين روانشناس باليني اظهار كرد: تقريباً در ۶۰ درصد موارد، اولين مصرف مواد به دنبال تعارف دوستان رخ مي‌دهد. ارتباط و دوستي با همسالان مبتلا به سوء مصرف مواد، عامل مستعدكننده قوي براي ابتلاي نوجوانان به اعتياد است. مصرف‌كنندگان مواد، براي گرفتن تاييد رفتار خود از دوستان، سعي مي‌كنند آنان را وادار به همراهي با خود كنند، لذا گروه «همسالان» به خصوص، در شروع مصرف سيگار و حشيش بسيار موثر هستند.
مشيري در ادامه؛ فقدان قوانين و مقررات جدي ضد مواد مخدر، بازار مواد مصرف مواد به‌عنوان هنجار اجتماعي، كمبود فعاليت‌هاي جايگزين، كمبود امكانات فرهنگي، ورزشي، تفريحي، حمايتي، مشاوره اي و درماني و توسعه صنعتي، محروميت اجتماعي- اقتصادي را از عوامل مخاطره‌آميز اجتماعي عنوان كرد و گفت: در زندگي افراد، موقعيت‌ها و مشكلاتي پيش مي‌آيد كه آنان را از جهات مختلف در معرض خطر قرار مي‌دهد. فقدان امكانات لازم يا عدم دسترسي به خدماتي كه در چنين مواقعي بتواند فرد را از نظر رواني، مالي، شغلي، بهداشتي، اجتماعي حمايت كند، او را تنها و بي پناه و بدون وجود سطح مقاومت اجتماعي رها مي‌كند.
وي افزود: توسعه صنعتي، جوامع را به سمت شهري شدن و مهاجرت از روستاها به شهرها سوق مي‌دهد. مهاجرت باعث مي‌شود تا فرد، براي اولين بار، با موانع جديدي برخورد كند، جدايي از خانواده، ارزش‌هاي سنتي و ساختار حمايتي قبلي به تنهايي، به انزوا و نااميدي فرد مي‌انجامد.
اين روانشناس باليني گفت: همچنين كم سوادي، فقدان مهارت‌هاي شغلي، عدم دسترسي به مشاغل مناسب و به دنبال آن محدوديت در تامين نيازهاي حياتي و اساسي زندگي و تلاش براي بقا، فرد را به مشاغل كاذب يا خريد و فروش مواد مي‌كشاند و يا براي انطباق با زندگي سخت روزمره و شيوه جديد زندگي به استفاده از شيوه‌هاي مصنوعي مانند مصرف مواد سوق مي‌دهد.
مشيري در انتها با تاكيد بر اينكه همه افراد جامعه بايد اين عوامل را كه در بروز اعتياد نقش مهمي دارند، بشناسند، گفت: رسانه ملي، حاكميت، دستگاه‌هاي متولي و مردم، همه و همه در مقابله با مواد مخدر و پيشگيري از اعتياد در جامعه نقش مهمي دارند، هر كسي مي‌تواند به سهم خود در اين مبارزه ايفاي نقش كند.اگر اين مهم اتفاق بيفتد مشاركت جمعي محقق شده است و بروز آسيب اعتياد و پيامدهاي آن در جامعه كاهش خواهد يافت.
منبع: روابط عمومي ستاد مبارزه با مواد مخدر۹۷٫۱۲٫۱۲