يك پژوهشگر حوزه اعتیاد تغييرات جسمي و رواني، زيستي و ژنتيكي، همسالان، خانواده و نبود آگاهي و اطلاعات را از عوامل موثر بر گرايش نوجوانان به اعتياد برشمرد و ارتباط تنگاتنگ والدین با نوجوان را از روش‌های مهم پیشگیرانه خواند که نوجوان احساس ایمنی كرده و حرفهای خود را راحت با والدینش بیان مي‌كند.
دکتر محمدحسن فرهادی در گفتگو با روابط عمومی ستاد مبارزه با مواد مخدر با اشاره به خطرات گرايش نوجوانان به اعتياد بر لزوم شناخت اين دوره حساس تاكيد كرد و گفت: نوجوانی دوره‌ای از رشد و تکامل انسان است که از سن 10-12 سالگی شروع شده و تا ۲۱-۲۲ سالگی ادامه پیدا می‌کند، این دوران دارای ویژگی‌های خاصی است و به دلیلِ همین ویژگی‌های خاص، نوجوان همواره در معرض آسیب‌های مختلفی قرار دارد.
وي ادامه داد: از جمله ویژگی‌های این دوران، تغییراتی است که در نوجوان رخ می‌دهد و شامل تغییرات جسمی، زیستی، شناختي و روانی است.
اگر بخواهیم هر یک از این تغییرات را به طور مختصر توضیح دهیم می‌توان گفت كه تغییرات جسمی یا زیستی تغییراتی است که در کل بدن نوجوان رخ می‌دهد و شامل تغییرات هورمونی است و با شروع سن نوجوانی در دختران و پسران علائم آن آغاز می‌شود.
اين پژوهشگر حوزه اعتیاد تصريح كرد: در اين دوره، هورمون‌های جنسی آزاد می‌شوند و این هورمون‌ها همچنان که باعث رشد و تکامل نوجوان می‌شوند اثراتی را همچون پرخاشگری بر نوجوان باقي مي‌گذارند، این اثرات بیمارگونه تلقی نمی‌شوند بلكه اثرات فیزیولوژی در بدن هستند.
فرهادي ادامه داد: در کنار رشد زیستی و فیزیولوژی در بدن نوجوان، رشد شناختی هم در حال اتفاق افتادن است و به مرور، حافظه، پردازش اطلاعات و استدلال در حال شکل‌گیری است و تفکر انتزاعی در نوجوان شکل می‌گیرد. درکنار رشد شناختی، رشد روانی وجود دارد که همزمان با رشد فیزیکی رخ می‌دهد. اگر امور تربیتی توسط پدر و مادر و مدرسه به نوجوان به درستي انجام نشود، رشد شناختی و رشد روانی اجتماعی مختل خواهند شد.
وي افزود: نوجوان باید در این سن به پختگی روانی و اجتماعی برسد و این مستلزم آن است که جامعه و خانواده زمینه را برای وی فراهم کنند تا بتواند درست تصمیم گیری كند. این بدان معناست که همزمان با رشد شناختی، روانی و اجتماعی، نوجوان هویت خود را مي‌شناسد و می‌تواند در تصمیم‌گیری، استدلال و قضاوت به طور مستقل اقدام کند. اگر جامعه و خانواده شرایط را برای نوجوان مهیا نسازند وي تحت تاثیر گروه همسالان قرار می‌گیرد و آماده انجام هر نوع رفتار غيرعقلاني مي‌شود.
اين پژوهشگر اعتياد گفت: عوامل زیستی و ژنتیکی از جمله عوامل موثر بر ابتلا نوجوان به اعتياد است، پدر و مادری که معتاد باشند احتمال ابتلای فرزندشان به اعتیاد زیاد می‌شود، کسانی که در خانواده اعتیاد دارند بر روی افراد دیگر خانواده هم تاثیر می‌گذارند. در واقع زمینه ژنتیکی این افراد باعث می‌شود آنها مستعد سوء مصرف مواد باشند ولی این نکته را بايد در نظر داشت که این عوامل ژنتیکی خود به خود منجر به اعتیاد نمی‌شوند بلکه در کنار عوامل اجتماعی و زیستی می‌توانند باعث شوند این افراد شرایط و آمادگی بیشتری در جهت روی آوری به مخدر داشته باشند.
فرهادي در ادامه؛ از دیگر عوامل ابتلای نوجوانان به اعتیاد را عوامل “خانوادگی” نام برد و گفت: در عوامل خانوادگی به مصرف مواد مخدر و دخانیات توسط پدر و مادر یا سایر اعضای خانواده می‌توان اشاره کرد كه خطر افزایش سوء مصرف مواد توسط فرزندشان را بالا می‌برد.
وي بیان داشت: “همسالان” از دیگر عوامل مهم ابتلای نوجوان به اعتیاد است؛ پدر و مادر حتما باید بدانند که دوره نوجوانی دوره کمتر شدن ارتباط نوجوان با خانواده و افزایش پیوندهایش با همسالان است و نمی‌شود او را محدود کرد، خانواده باید بر فرزند نظارت داشته باشد و از امر و نهی اضافی بپرهیزد، اگر با موردی در بین دوستان فرزندش برخورد کرد ورود كرده و ارتباط را قطع کند و نوجوان خود را راهنمایی نمايد.
استاد دانشگاه جامع علمی کاربردی علوم بهزیستی و توانبخشی گفت: همسالان از سه روش روی دوستانشان تاثير مي‌گذارند و باعث روی آوردن آنها به مواد مخدر شوند اول اینکه خودشان الگوی مصرف باشند، نوجوان چون در این دوران دوست دارد الگو برداری کند به دنبال مصرف مواد می‌رود تا همانند دوستش باشد. دوم اینکه نگرش گروه همسالش نسبت به مواد مخدر مثبت باشد در نتیجه مصرف مواد را عیب و عار نمی‌دانند بلکه یک هنجار تلقی می‌کنند و نکته سوم این است که گروه همسالان نوجوان را تحت فشار می‌گذارند كه حتما یکبار مواد را امتحان کند.
فرهادي افزود: روش‌های فرزندپروری نيز در ابتلاي نوجوان به اعتياد تقش دارند، در خانواده هایی که روش فرزند پروری آنها “آسان‌گیری” است و فرزند در این خانواده‌ها حکومت می‌کند خطر ابتلای وي به اعتیاد بیشتر است، زیرا خانواده هیچ کنترلی بر فرزند خود ندارد همچنين در خانواده‌هایی که بسیار سخت‌گیری می‌کنند و شرایط سختی را برای فرزندان به وجود می‌آورند، خطر ابتلای فرزند به سوء مصرف مواد بیشتر است. پس محیط خانواده با توجه به شرایط فعلی زندگی اجتماعی باید از تعادل برخوردار باشد نه مستبد باشد و نه آسان‌گیر.
وی با اشاره به روش‌های پیشگیرانه در دنیا افزود: آموزش مهارت فرزندپروری به والدین از روش‌های پیشگیرانه در دنیا است که چطور بايد با فرزند مدارا و رفتار کرد. همچنين آموزش مهارت‌های زندگی و اجتماعی به فرزند و والدین از دیگر روش‌های پیشگیرانه است كه بايد مورد توجه مسئولان امر قرار گيرد.
اين درمانگر و پژوهشگر حوزه اعتیاد یادآور شد: ارتباط تنگاتنگ و دلبستگی والدین با نوجوان از دیگر روش‌های پیشگیرانه است که نوجوان در آن احساس ایمنی مي‌كند و مي‌تواند حرفهای خود را راحت با والدینش بیان کند.
فرهادي گفت: گرایش نوجوانان به مواد مخدر بیشتر به دلیل عدم آگاهی، نداشتن اطلاعات و تبلیغات غلط است، یعنی مافیای مواد مخدر با تبلیغات اغواکننده اینطور بیان می‌کنند که مثلا ماده “گل” اصلا اعتیادآور نیست؛ در صورتی که گل نوعی از حشیش است و بسيار آسیب‌زا می‌باشد.
وي خاطر نشان كرد: باید دستگاه‌های پیشگیرانه بیشتر روی این مسئله کار کنند و اطلاعات را در جامعه به روز کنند و در اختیار اقشار مختلف جامعه قرار دهند تا باورها و اطلاعات غلط در نوجوان و جوان شکل نگیرد و به راحتی به سمت مواد مخدر کشیده نشوند.
منبع: روابط عمومی ستاد مبارزه با مواد مخدر۹۷٫۰۵٫۱۵