«۱۳۰ هزار دانش‌آموز سابقه حداقل يكبار مصرف موادمخدر را در كارنامه خود ثبت كرده‌اند.» اين آماري است كه پرويز افشار، سخنگوي ستاد مبارزه با موادمخدر اعلام مي‌كند. مسلما يكي از دلايل گرايش دانش‌آموزان به مصرف موادمخدر علاوه بر كنجكاوي، عدم آگاهي از ماهيت و مضرات موادمخدر است. اين كه براي فرزندانمان از ماهيت اصلي موادمخدر سخن نگفتيم كه مبادا ذهن آنها را درگير موادمخدر كنيم ، «محرمانه بودن آمار معتادان و صحبت درباره موادمخدر» را هم نمي‌توان در علل گرايش به موادمخدر بي‌تقصير دانست.
در گذشته مسئولان نگران گرايش بيشتر نوجوانان و جوانان به موادمخدر بودند كه سخني از آن نمي‌گفتند، فروشندگان موادمخدر هم از اين خلا عدم آگاهي جوانان، استفاده كرده و محصول خانمانسوز خود را نه با نام موادمخدر بلكه با نام‌هاي قرص لاغري، افزايش تمركز، شادي‌آور و… به آنان عرضه كردند. اما سوال اينجاست كه «چگونه مهارت‌هاي پيشگيري از گرايش به اعتياد را به دانش‌آموزان آموزش دهيم كه نه در مقابل آن جبهه بگيرند و نه آن را پس از مدتي كوتاه فراموش كنند؟» در اين رابطه با فاطمه قاسم‌زاده پژوهشگر كودكان هم كلام شديم تا جوابي براي اين سئوال پيدا كنيم.
وي با اشاره به اينكه طبيعتا اعتياد پدر و مادر، فرزندان را هم با آسيب‌هاي بسياري روبرو مي‌كند، مي‌گويد: كودكاني كه در اين شرايط زندگي مي‌كنند، از زندگي عادي و طبيعي (سلامت جسمي و رواني) محروم هستند و آموزش و مراقبت از آنها بسيار متفاوت است. در مقابل كودكاني داريم كه در خانواده‌هاي عاري از اعتياد زندگي مي‌كنند. اين كودكان بايد آموزش‌هاي پيشگيري را ياد بگيرند.
اين پژوهشگر كودكان در ادامه مي‌افزايد: ما آموزشي داريم به نام مهارت‌هاي زندگي. حدود ۱۰ سال پيش در آموزش كشورهاي جهان اجلاسي را برگزار كردند، وزير آموزش و پروش وقت نيز در اين اجلاس حضور داشت و در اين اجلاس، آموزش‌هاي مهارت‌هاي زندگي براي نوجوانان اجباري شد. متاسفانه اين آموزش‌ها در ايران نه تنها اجباري نشد، بلكه به مرحله اجرا هم نرسيد. ما نمي‌توانيم در آموزش به يك نوجوان از اعتياد شروع كنيم بلكه بايد از مهارت «نه» گفتن به موارد نامناسب از جمله موادمخدر شروع كنيم.
قاسم‌زاده با بيان اينكه بايد مواجهه درست و اصولي با مشكلات را به نوجوانان آموزش داد، تاكيد مي‌كند: نوجوانان، براي فرار از مشكلات به موادمخدر پناه مي‌برند. هنرستاني سر راه من هست كه هميشه مي‌بينم اكثر دانش‌آموزانش سيگار مي‌كشند. بنابراين قبل از اين كه نوجوان به مواد ديگري (كه خطرناك‌تر از سيگار است) گرايش پيدا كند، بايد جلوي كشيدن سيگار او گرفته شود. بخشي از آموزش‌هاي اصلي مهارت‌هاي زندگي در مورد سلامت است كه دو قسمت رواني و جسمي را دربر مي‌گيرد و در هر دو قسمت به اعتياد پرداخته مي‌شود، منتهي نه به صورت مستقيم بلكه در قالب مهارت‌هاي زندگي است كه نوجوان وقتي در معرض خطر قرار مي‌گيرد، بتواند راه‌حل‌هاي اصولي را پيدا كرده و به نوع ديگري به مشكلات خود پاسخ دهد.
وي با اشاره مجدد به عدم اقدام لازم و جدي از سوي آموزش و پرورش مي‌گويد: ايران پيمان‌نامه حقوق كودك را هم امضا كرده است. در دو ماده اين پيمان‌نامه به اجباري و رايگان بودن آموزش تاكيد شده است .
اين پژوهشگر كودك در ادامه مي‌افزايد: جنبه كيفيت آموزش هم بايد مورد توجه قرار گيرد. ما چه آموزش‌هايي در مدرسه ارائه مي‌كنيم؟ بخشي از آموزش‌ها علمي است كه براساس حافظه است كه با تكاليف بسيار و ايجاد اضطراب، فشار زيادي به دانش‌آموز مي‌آورد و سلامت روان آنها تهديد مي‌شود. بخش ديگر آموزش مهارت‌هاي زندگي و حقوق كودك است كه در كشور وجود ندارد. برخي بر اين باورند كه آموزش حقوق كودكان يعني حق محور و مطالبه‌گر شدن كودكان. در اين صورت كودكان با شناخت حقوق با مسئوليت‌هاي خود آشنا مي‌شوند و يكي از اين مسئوليت‌ها پيشگيري در مقابل آسيب‌هاي اجتماعي از جمله اعتياد و رفتارهاي پرخطر است. خشونت در كودكان به حدي است كه گاه دعواي آنها منجر به قتل مي‌شود. بايد آموزش‌ها طوري ارائه شود كه دانش‌آموزان تاب‌آوري و مقاومت بيشتري پيدا كنند.
وي با اشاره به اين كه به بچه‌ها ياد نداديم كه فكر كنند، مي‌گويد: آموزش و پرورش فكر كردن را به دانش‌آموزان ياد نمي‌دهد. هنوز سيستم بر مبناي حفظ كردن، پرسش و پاسخ است. بچه‌اي كه فكر نكند حتي اگر خانواده‌اش معتاد نباشند سريع در جريان اعتياد قرار مي‌گيرد.
قاسم‌زاده با بيان اين كه جنبه پيشگيري و اجتماعي كردن مبارزه با موادمخدر كاملا اصولي است، تاكيد مي‌كند: «در حال حاضر آموزش و پرورش كتابي به نام «سبك زندگي» را به دانش‌آموزان ارائه كرده كه ربطي به مهارت‌هاي زندگي ندارد. مهارت‌هاي زندگي مانند هر درس ديگري حداقل يك‌سال آموزش و تمرين نياز دارد. اگر مهارت‌هاي زندگي بر مبناي درست آموزش داده شود علاوه بر دانش‌آموزان (به صورت مستقيم)، خانواده دانش‌آموزان هم از اين آموزش‌ها به صورت غيرمستقيم بهره خواهند برد و آمار اعتياد در بزرگسالان هم كاهش خواهد كرد.
منبع خبر: روابط عمومي ستاد مبارزه با مواد مخدر ۹۵٫۰۴٫۱۳