عضو هیأت مدیره انجمن علمی مددکاری اجتماعی ایران با اشاره به اینکه برخی از “مددیاران اعتیاد” و “مددیاران خانواده” با چاپ کارت ویزیت خود را مددکار اجتماعی معرفی می‌کنند، گفت: این افراد با مراجعه به مراکز ارائه دهنده خدمات پیشگیری، درمان و کاهش آسیب اعتیاد خود را با عناوین و تخصص‌های غیرواقعی همچون تسهیلگر، خانواده درمانگر، درمان اعتیاد و ماتریکس، مداخلات راغب سازی و غیره معرفی می‌کنند.
معصومه معارف‌وند در گفت‌و‌گو با خبرنگار«اجتماعی» خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا)، با بیان اینکه اتلاق عنوان مددکار اجتماعی به افرادی که دارای این شرایط نبوده قانونی نیست، افزود: مددکاری اجتماعی یک حرفه است و مددکاران اجتماعی باید حداقل از تحصیلات کارشناسی در این رشته برخوردار باشند، متأسفانه برخی و با تأسف بیشتر برخی از مراکز درمانی این افراد را به عنوان مددکار اجتماعی بکار گرفته‌اند.
عضو هیأت مدیره انجمن علمی مددکاری اجتماعی ایران با تاکید بر اینکه “مشاور همتا” که در ایران به عنوان “مددیار اعتیاد” شناخته می‌شود، مجاز نیست دست به هرگونه اقدام درمانی بزند، اظهار کرد: متأسفانه به دلیل نزدیک بودن نام “مددیار” با “مددکار اجتماعی” مراجعان و حتی مسئولان مراکز این دو را یکی می پندارند و بدون در نظر گرفتن صلاحیت‌های این افراد به آنها اجازه می‌دهند مداخلاتی را که اساسا در تخصص آنها نیست در درمان اعتیاد انجام دهند.
وی در مورد احتمال مداخلات غیرحرفه‌ای این افراد، از کلیه سازمان‌ها و مؤسسات دولتی و غیردولتی (بخصوص مراکز ارائه دهنده خدمات پیشگیری، درمان و کاهش آسیب اعتیاد) خواست تا در زمان بکار گرفتن این افراد مدارک مورد نیاز برای اثبات تخصص آنها مطالبه و بررسی شود.
معارف‌وند در توضیح “گروه همتا” گفت: منظور از گروه همتا، تعدادی از افراد هستند که تجربه اعتیاد داشته و موفق شده‌اند مصرف مواد را متوقف و در حال بهبود باقی بمانند. این افراد با اشتراک گذاشتن تجربه‌های بهبودی به سایر افرادی که در گروه عضو می‌شوند، کمک می‌کنند تا از مصرف مجدد پرهیز شود.
عضو هیأت مدیره انجمن علمی مددکاری اجتماعی ایران ادامه داد: بررسی‌های متعددی در مورد تأثیر حمایت گروه‌های همتای معتادان بر ماندگاری فرد در حال بهبودی صورت گرفته که نشان می‌دهد گروه‌های همتا می‌توانند اثر مثبتی بر درمان داشته باشند و باید به این نکته نیز بسیار توجه داشت که گروه‌های همتا نمی‌توانند در هر موقعیت و زمینه‌ای در فرآیند درمان تأثیر مثبت داشته باشند.
وی در ادامه به “مشاور همتای اعتیاد یا خانواده معتاد” اشاره و توضیح داد: در ایران و سایر کشورها تعدادی از افراد همتا پس از سپری کردن دوره‌های آموزشی مشخصی به عنوان “مشاور همتا” فعالیت می‌کنند. در واقع شرط اولیه برای اینکه یک فرد همتا بتواند به عنوان مشاور همتا فعالیت کند این است که آموزش‌های لازم در این زمینه را فرا گیرد، این افراد در مراکز درمان اعتیاد بکار گرفته می‌شوند و تحت نظر تیم تخصصی درمان فعالیت می‌کنند.
معارف‌وند تاکید کرد: فعالیت مشاوران همتا بیش از هر چیز متمرکز بر انتقال تجربیات بهبودی به فرد یا افراد تازه وارد است، آنها قادر خواهند بود با توجه به آموزش‌هایی که دریافت کرده‌اند، به طور مؤثرتری تجربه‌های خود را با دیگران به اشتراک بگذارند.
عضو هیأت مدیره انجمن علمی مددکاری اجتماعی ایران با بیان اینکه مشاور همتا نمی‌تواند به جای هیچ یک از دیگر اعضای تیم درمان (مانند مشاور یا مددکار اجتماعی) مداخلات تخصصی انجام دهد، اظهار کرد: در واقع مداخله مشاور همتا در هر یک از حوزه‌های تخصصی دیگر می‌تواند برای بیمار و خانواده وی خطرناک باشد، چرا که به دلیل آشنا نبودن با اصول، روش‌ها و تکنیک‌های مناسب برای انتخاب و اجرای مداخلات درمانی به احتمال زیاد اشتباهات جبران ناپذیری رخ می‌دهد، بنابراین بیش از هر چیز عوارض آن متوجه بیمار و خانواده او می‌شود.
به گفته وی، در ایران تعدادی از معتادان در حال بهبودی با ابتکار و حمایت یکی از سازمان‌های مردم نهاد فعال در حوزه درمان و کاهش آسیب اعتیاد آموزش دیده‌اند و هم اکنون این افراد به عنوان مددیار اعتیاد یا مددیار خانواده شناخته می‌شوند و در مراکز مختلف درمانی و کاهش آسیب اعتیاد مشغول فعالیت هستند.
معارف‌وند افزود: بی‌تردید مشاوره همتا در درمان و کاهش آسیب اعتیاد می‌تواند به عنوان یک فرصت باشد به شرط اینکه در جای خود و به درستی به کار گرفته شود؛ حتی صاحبنظران در حوزه درمان و کاهش آسیب اعتیاد به این امر واقفند که هر یک از حرفه‌ها و تخصص‌های مورد نیاز در این حوزه باید در جایگاه خود بکار گرفته شود، چراکه تداخل عملکرد می‌تواند درمان را با شکست مواجه کند.
عضو هیأت مدیره انجمن علمی مددکاری اجتماعی در مورد موثرترین نحوه به کارگیری “مشاوره همتا” در حوزه درمان و کاهش آسیب، گفت: لازم است آموزش‌های ارائه شده به این گروه بازنگری شود، آنها باید به طور مشخص بیاموزند در هر یک از انواع مراکز درمان و کاهش آسیب اعتیاد چه وظایف و محدودیت‌هایی دارند و مجازند چه نوع مداخلاتی را انجام داده و از چه اقداماتی پرهیز کنند.
وی با بیان اینکه نظارت دقیقی بر عملکرد مشاوران همتا در کشور وجود ندارد، عنوان کرد: مدتی است سازمان بهزیستی کشور در دستورالعمل‌های خود جایگاه مشاوران همتا را در نظر گرفته است. پیش بینی “مشاوره همتا” در پروتکل‌های درمانی به این معناست که سازمان متولی، بر نحوه عملکرد این گروه نظارت خواهد داشت، اما واقعیت این است که هنوز تعداد زیادی از مشاوران همتا در قالب ساختارهای قانونی و در جایگاه مشاوره همتا فعالیت نمی‌کنند.
معارف‌وند درمان اعتیاد را نیازمند مداخله چند بعدی دانست و گفت: سال‌هاست که می‌دانیم مداخلات پزشکی و روانپزشکی برای درمان اعتیاد کافی نیست و مددکاری اجتماعی یکی از حرفه‌هایی است که می‌تواند با ارائه طیف وسیعی از خدمات تخصصی حمایتی و اجتماعی زمینه را برای افزایش ماندگاری فرد در درمان فراهم کند.
«اظهارات افراد خارج از دبیرخانه ستاد، مندرج در پرتال ستاد الزاماً به معنای موضع رسمی ستاد مبارزه با موادمخدر نمی باشد.»