یک کارشناس اداره کل درمان ستاد مبارزه با مواد مخدر گفت: معتاد نه تنها مشکل وزارت بهداشت، سازمان بهزیستی و نیروی انتظامی بلکه مشکل جامعه است و تک تک آحاد جامعه باید در قبال این پدیده، احساس مسوولیت کند.
به گزارش خبرنگار اجتماعی خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا)، دکتر سید علی شفیعی در میزگرد « کاهش آسیب‌های اعتیاد و چالش‌های پیشرو» که با حضور نمایندگانی از وزارت بهداشت، سازمان بهزیستی و کارشناسان این حوزه در ایسنا برگزار شد، گفت: بحث کاهش آسیب اعتیاد یک کار تاکتیکی نیست، بلکه یک بینش فلسفی درباره یک پدیده پیچیده اجتماعی است.
وی افزود: نه تنها برنامه‌های کاهش آسیب‌های HIV بلکه کل درمان و مداخلات اعتیاد از اهداف کاهش آسیب است، چرا که اعتیاد یک بیماری مزمن و پیش‌رونده بوده و هر زمان احتمال عود آن وجود دارد. بنابراین با هر اقدامی که انجام می‌دهیم حتی سم‌زدایی معتادان، باز هم احتمال بازگشت و عود بیماری آنها وجود دارد.
این کارشناس اداره کل درمان ستاد مبارزه با مواد مخدر با بیان اینکه تلاش می‌کنیم تا بحث‌های درمان و کاهش آسیب‌های اعتیاد را دسته‌بندی کرده و از حیاتی‌ترین بخش ، آن برنامه‌ها را اجرایی کنیم، گفت: برنامه‌های درمان معتادان با هدف کاهش آسیب‌های اعتیاد انجام می‌شود لذا می‌توان گفت تمام مداخلات اعتیاد در راستای برنامه‌های کاهش آسیب است.
در بخش کاهش آسیب خانواده معتادان ضعف های زیادی داریم
شفیعی با اشاره به لزوم توجه به خانواده معتادان در برنامه‌های کاهش آسیب‌های اعتیاد، تصریح کرد: بخشی از برنامه‌های کاهش آسیب برای خود فرد انجام می‌شود و بخشی از آن نیز برای خانواده‌های فرد معتاد است که متاسفانه در برنامه‌های کاهش آسیب اعتیاد جای این بخش بسیار خالی است و ضعف‌های زیادی در این حوزه داریم.
به گفته وی، شاید بتوان گفت یکی از مهم‌ترین ضعف‌های سیستم درمان و توانبخشی اعتیاد، مددکاری، تامین و حمایت‌های اجتماعی است. بی‌شک تبعات ضعف در این بخش‌ها در سایر مداخلات خود را نشان می‌دهد.
وی ادامه داد: بخش دیگری از مداخلات کاهش آسیب متوجه جامعه است، جامعه‌ای که در آن بیمار معتاد زندگی می‌کند که مهم‌ترین رویکرد در این حوزه ، باید ارتقای آگاهی بخشی جامعه نسبت به بیماری اعتیاد باشد.
بخشی از مداخلات نامناسب کاهش آسیب اعتیاد ناشی از مطالبات نادرست مردم وعدم آگاهی است
این کارشناس اداره کل درمان ستاد مبارزه با مواد مخدر با اشاره به اینکه اگر جامعه نسبت به فرد معتادی که در همسایگی و یا محله آنها زندگی می‌کند، تغییر نگرش داشته باشند و به جای نگاه مخرب و نامطلوب به آن، نگاه همدلی داشته باشد، قطعا مطالبات آنها از نیروی انتظامی و کلانتری محل کاهش خواهد یافت و به سمت دستگاههای درمانی و حمایتی سوق می‌یابد.
به گفته شفیعی، بخشی از مداخلات نامناسبی که در این حوزه انجام می‌شود نیز ناشی از مطالبات نادرست مردم و نشات گرفته از عدم آگاهی آنها نسبت به پدیده اعتیاد است. البته این عدم آگاهی در حوزه‌های مدیریتی نیز دیده می‌شود.
وی در بخش دیگری از سخنان خود با بیان اینکه برنامه کاهش آسیب اعتیاد از دهه ۸۰ در کشور آغاز شد و علی‌رغم سختی‌هایی که در مواجهه با آن وجود داشت، ادامه پیدا کرد، گفت: خوشبختانه نتایج نسبتا مناسبی نسبت به قبل در حوزه کاهش آسیب‌ها به دست آمده و می‌توان گفت در این زمینه یک جهش صورت گرفته است، چرا که با کاهش میزان موارد بروز HIV / ایدز معتادان از طریق تزریق روبرو شده‌ایم البته معتقدیم این روند همچنان باید ادامه پیدا کند و نباید تصور شود که پس از رسیدن به یک موفقیت، باید کار را رها کرد.
وی با تاکید بر لزوم ثبات مدیریتی در این حوزه و با بیان اینکه با تغییر مسوولین، بخشی از انرژی صرف راضی کردن آنها برای اجرای برنامه‌های کاهش آسیب می‌شود، اضافه کرد: در یک مقطعی که با تغییرات عمده‌ای روبرو شده، متاسفانه این روند ادامه پیدا نکرد در حالی که اگر مدیران به اندازه کافی توجیه می‌شدند، مشکلات مذکور می‌توانست تا حدود زیادی حل شود. با این حال نسبت به دهه ۷۰ و ۸۰ رشد خوبی داشته‌ایم و جایگاه ایران در مجموعه مداخله‌گران در منطقه نمونه است و در نوع مداخلات نیز در منطقه، سازمان بهداشت جهانی و در دنیا پیشرو هستیم ولی در مجموع در بخش‌هایی به سقف برخی برنامه‌ها رسیدیم که نیازمند تغییراتی است.
میزگرد پیشگیری از اعتیاد
وی تصریح کرد: اقداماتی که مراکز گذری در بخش کاهش آسیب انجام دادند کار بی نظیری برای کاهش HIV بود، اما با توجه به این موفقیت‌ها جامعه انتظارات جدیدی را دارد، لذا قدم‌های بعدی جدا کردن معتاد از مواد و تزریق، حمایت‌های اجتماعی و تامین معیشت، اشتغال و ساماندهی آنهاست که به دلایل مختلف تاکنون به صورت کامل انجام نشده است.
اعتیاد اول و آخر همه پدیده های شوم از قبیل زنان تن‌فروش، کودکان خیابانی، بزهکاری‌های خرد و بیماران روانی مزمن است
این کارشناس اداره کل درمان ستاد مبارزه با موادمخدر با بیان اینکه «اعتیاد» در مرکز انواع آسیب‌های اجتماعی و اول و آخر هر نوع آسیبی است، تاکید کرد: اول و آخر همه پدیده های شوم ازجمله زنان تن‌فروش، کودکان خیابانی، بزهکاری‌های خرد، بیماران روانی مزمن و هر نوع آسیب دیگر «اعتیاد» است، اعتیاد را نباید جدا از سایر آسیب‌های اجتماعی تعریف کرد و مداخلات درمانی اعتیاد باید در کنار هم انجام شود، لذا زمانی که این اتفاق نمی‌افتد مرکز ماده ۱۶ افتتاح می‌شود.
شفیعی درباره تامین اعتبارات برای اجرای بهتر برنامه‌های کاهش آسیب اعتیاد نیز اظهار کرد: اعتبارات از دیگر اولویت‌های بعدی برای حل این معضل است، چرا که معتقدیم اگر دیدگاه لازم در متولیان مربوطه شکل بگیرد قطعا اعتبارات نیز تامین خواهد شد. به گفته یکی از مسوولان سازمان بهزیستی کل بودجه اعتیاد کشور به اندازه دستمزد بازیکنان یک تیم فوتبال هم نیست، این موضوع از کجا نشات می گیرد. ستاد نیز با این موضوع مشکل دارد.
این کارشناس اداره کل درمان ستاد مبارزه با مواد مخدر خاطرنشان کرد: از سوی دیگر تصمیم گیران مختلف اولویت‌های متفاوتی دارند بنابراین تا زمانی که تغییر نگرش صورت نگیرد، تامین اعتبار به شکل مطلوب رخ نخواهد داد در این میان متاسفانه اجماع لازم هم در بین دست‌اندرکاران حوزه اعتیاد وجود ندارد که این عدم اجماع از دیگر مشکلات در این حوزه است زیرا اگر بین متولیان اعتیاد اجماع نظر، همکاری، همدلی و برنامه‌ریزی مشترک وجود داشت کس دیگر جرات نمی‌کرد برای یک برنامه تخصصی تصمیم گیری کند.
به گفته این کارشناس حوزه درمان اعتیاد، در حال حاضر الگوی مصرف و مصرف‌کننده مواد و انتظارات جامعه نسبت به درمان اعتیاد تغییرکرده است و نیازمند بازنگری در برنامه‌های کاهش آسیب اعتیاد هستیم.
شفیعی گفت: براین اساس اقدامی که ستاد مبارزه با مواد مخدر در قبال معتادان می‌تواند انجام دهد قطره از دریاست و اعتباراتی که در اختیار دستگاههای اجرایی و برنامه‌هایی که آنها می توانند انجام دهند در قبال ۱۴ میلیارد تومان ستاد ناچیز است، لذا مجلس باید اعتبارات اختصاصی دستگاه‌ها و سازمان‌ها در حوزه اعتیاد را تقویت کرده و نگاه ویژه ای به آسیب‌های اجتماعی داشته باشد که متاسفانه این نگاه وجود ندارد .
معتاد نه تنها مشکل وزارت بهداشت، سازمان بهزیستی و نیروی انتظامی که مشکل جامعه است
شفیعی اظهار کرد: معتاد نه تنها مشکل وزارت بهداشت، سازمان بهزیستی و نیروی انتظامی که مشکل جامعه است و تک تک آحاد جامعه باید در قبال معتاد و مساله اعتیاد احساس مسوولیت کنند در حالی که این احساس مسوولیت وجود ندارد و همانند سایر حوزه ها مشکلات را به گردن دولت می‌اندازیم.
این کارشناس حوزه اعتیاد با بیان اینکه همه دستگاههای متولی درمان اعتیاد راهکاری جز همکاری بین‌بخشی ندارند، گفت: وظیفه ستاد هماهنگی بین دستگاه‌هاست و وظیفه مدیریتی ندارد و همین‌طور که مسوولان بهزیستی نیز به آن اذعان دارند، مشکل کاهش آسیب‌های اعتیاد، مدیریتی است نه صرفا تامین منابع، هر چند ستاد نیز در مورد هماهنگی نیز در مواردی موفق عمل نکرده است.
شفیعی با اشاره به «کمیته درمان» ستاد مبارزه با موادمخدر به عنوان یک نهاد تخصصی ادامه داد: در صورتی که این کمیته تقویت شود، مصوبات آن می‌تواند به اندازه مصوبات ستاد ارزش و ضمانت اجرایی داشته باشد، این در حالی است که اعضای آن خود قائل به مصوبات خودشان نیز نیستند. با این شرایط چه انتظاری می‌توانیم از دبیرخانه ستاد داشته باشیم.
وی در بخش دیگری از این میزگرد با انتقاد ازعملکرد برخی رسانه‌ها در اطلاع‌رسانی آسیب‌های اعتیاد، گفت: بسیاری از مشکلات که در فضای اعتیاد وجود دارد، ناشی از عدم آگاهی جامعه و مسوولین و برداشت‌های اشتباهی است که هر دو قشر از پدیده اعتیاد دارند، متاسفانه بحث عدم آگاهی، همچنان به عنوان یکی از مهم‌ترین مباحث مطرح در حوزه آسیب‌های اعتیاد می‌باشد.
شفیعی تصریح کرد: رسانه‌ها یکی از مهم‌ترین منابع اطلاع‌رسانی هستند، اما متاسفانه برخی از رسانه‌ها بیش از آنکه به وظیفه اطلاع‌رسانی و آگاهی‌بخشی عمل کنند، بیشتر به سمت ایجاد بحث‌ها و اختلاف‌نظر بین دستگاه‌ها متمرکز شده‌اند این در حالیست که باید عملکرد رسانه‌ها در حوزه آسیب‌های اجتماعی مورد بازنگری قرار گیرد و با همفکری متقابل در این حوزه، اهدافی را برای رسانه‌ها مشخص کرد و ستاد مبارزه با مواد مخدر در این زمینه آماده هر گونه همکاری با رسانه‌هاست.